توسط : در همایش اخیر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، از دستیاران هوش مصنوعی طراحی‌شده برای دستگاه‌های اجرایی رونمایی شد. این مراسم نشان داد که این چت‌بات‌ها هنوز فاصله زیادی تا رسیدن به عملکرد مطلوب دارند.
به گزارش هاریکا، معاونت علمی وظیفه نظارت بر پیشرفت پروژه‌های هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی را بر عهده دارد. این سیستم‌ها قرار است با درک دقیق نیازهای هر دستگاه، اطلاعات عمومی و اختصاصی آن‌ها را پردازش کنند. با این حال، در مراسم رونمایی، کاستی‌هایی مانند کمبود داده و استفاده از اطلاعات قدیمی آشکار شد. برخی چت‌بات‌ها حتی به اسناد و قوانین مربوط به سال ۱۳۹۵ استناد می‌کردند.
من فقط به سؤالات مرتبط پاسخ می‌دهم!
حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، در این نشست با ارائه پرس‌وجوهای مختلف، عملکرد پاسخ‌گویی چت‌بات‌ها را آزمایش کرد. نتایج نشان داد که بسیاری از این سیستم‌ها در دقت و نحوه ارائه اطلاعات ضعیف عمل می‌کنند و حتی قادر به درک درست سؤالات نیستند.
برخی از این دستیاران به‌صورت عمدی محدود شده‌اند. برای مثال، دستیار هوشمند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به پرس‌وجویی درباره وضعیت آب‌وهوای تهران اعلام کرد: «من فقط به سؤالات مرتبط با وزارت تعاون پاسخ می‌دهم.» افشین این رویکرد را مورد انتقاد قرار داد و تأکید کرد: «هوش مصنوعی باید توانایی پاسخ به نیازهای کاربران را داشته باشد. صرفاً تکرار قوانین، به معنای هوشمندسازی نیست و باید قابلیت پاسخ‌گویی عمومی نیز داشته باشد.»
معرفی نسخه اولیه دستیاران هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی
یکی از ویژگی‌های کلیدی این پروژه‌ها این است که داده‌های دستیاران هوش مصنوعی از منابع آزاد یا خبرگزاری‌ها تأمین نمی‌شود، بلکه باید توسط مدیران دستگاه‌ها بارگذاری شود. این موضوع وابستگی زیادی به همکاری دستگاه‌های اجرایی در ارائه اطلاعات ایجاد می‌کند که میزان آن هنوز مشخص نیست.
افشین در پاسخ به سؤالی درباره نیاز به توسعه مدل زبانی اختصاصی توضیح داد: «هدف ما فقط ایجاد یک پوسته نیست. تیم تخصصی معاونت علمی مسئولیت توسعه فنی را بر عهده دارد و دستگاه‌ها تنها باید نیازها و خواسته‌های خود را مطرح کنند.»
او افزود که کد منبع تمام دستیاران در اختیار معاونت علمی قرار دارد و جز در موارد خاص، مانند وزارت ارتباطات که به دلیل ماهیت کاری‌اش نیاز به مدل‌های خاص دارد، دستگاه‌ها نیازی به توسعه مدل‌های زبانی ندارند. افشین تأکید کرد: «اگر هدف فقط ساخت پوسته بود، می‌توانستیم از مدل‌های آماده استفاده کنیم، اما ما از زبان‌های پایه با مجوزهای معتبر و تأییدشده بهره می‌بریم.»
در این مراسم، چند دستیار هوش مصنوعی معرفی شدند، از جمله «یارینو» توسعه‌یافته توسط شرکت نکسینو، «هم‌زیست» محصول دانشگاه تربیت مدرس با محوریت محیط‌زیست، «ویر» به‌عنوان دستیار هوشمند استاندار ساخته‌شده توسط دانشگاه ایلام، و دستیار رسانه‌ای هوش مصنوعی ارائه‌شده توسط شرکت دیتاک.
«هم‌زیست»؛ دستیاری با تمرکز بر محیط‌زیست
معاونت علمی این رویداد را با عنوان «ارائه نسخه اولیه دستیاران هوش مصنوعی دستگاه‌های اجرایی» برگزار کرد، اما مشخص بود که این پروژه‌ها هنوز آماده نیستند. با وجود دسترسی به اطلاعات و همکاری با دستگاه‌ها، بسیاری از این دستیاران از هدف نهایی خود فاصله دارند. در آزمایش‌های انجام‌شده، چتباتهایی مانند ChatGPT با استفاده از داده‌های عمومی، عملکرد بهتری نسبت به این سیستم‌ها نشان دادند.
افشین تأکید کرد که این پروژه‌ها صرفاً پوسته نیستند و قرار است کارکردی متفاوت از سایر چت‌بات‌ها داشته باشند. اما نشست امروز نشان داد که حتی پیاده‌سازی یک پوسته کارآمد نیز برای این پروژه‌ها چالش‌برانگیز است، چه برسد به توسعه کامل و مستقل آن‌ها.
مدل زبانی یا پوسته؟
این مراسم بیش از آنکه یک رونمایی رسمی باشد، شبیه آزمایشی برای ارزیابی عملکرد دستیاران هوش مصنوعی بود. شاید بهتر بود این آزمایش در محیطی خصوصی و با حضور توسعه‌دهندگان برگزار می‌شد، زیرا این سیستم‌ها هنوز برای استفاده در دستگاه‌های اجرایی آماده نیستند.
با توجه به اینکه دولت قصد دارد از این هوش مصنوعی‌ها در فرآیندهای تصمیم‌گیری استفاده کند، دقت و ارائه پاسخ‌های صحیح اهمیت حیاتی دارد و این حساسیت، توسعه این ابزارها را پیچیده‌تر می‌کند. در این نشست، نماینده وزارت امور خارجه اعلام کرد که «دستیار رسانه‌ای هوش مصنوعی» نتوانسته عملکرد مناسبی ارائه دهد.
برخی دیگر از نمایندگان دستگاه‌ها در این مراسم حضور نداشتند، اما به نظر می‌رسد در صورت حضور، بازخورد آن‌ها تفاوت چندانی با تجربه وزارت خارجه نداشت. معاونت علمی اعلام کرد که ماه آینده در نشستی دیگر، عملکرد این دستیاران هوش مصنوعی دوباره بررسی خواهد شد.
