توسط : دکتر نسرین مویدنیا، متخصص علوم و صنایع غذایی، در گفت‌وگو با هاریکا توضیح می‌دهد که غذاهای فوق‌فرآوری‌شده، اعم از صنعتی، فست‌فود یا حتی خانگی، برای تحریک سیستم پاداش مغز و فریب ذائقه طراحی شده‌اند و به همین دلیل اغلب عامل بیماری‌هایی مانند کبد چرب، افزایش چربی خون و فشار خون هستند. این ویژگی باعث شده بسیاری از افراد غذاهای سالم و طبیعی را بی‌مزه یا کسل‌کننده بدانند. اما خبر خوش این است که بر اساس شواهد علمی، ذائقه ما قابلیت تغییر و انطباق دارد و با شناخت اصول و کمی صبر می‌توان آن را تربیت کرد.
بازسازی جوانه‌های چشایی هر دو هفته یک‌بار
جوانه‌های چشایی، که مسئول تشخیص طعم‌ها هستند، هر ۱۰ تا ۱۴ روز یک‌بار کاملاً بازسازی می‌شوند. این سلول‌های جدید می‌توانند با محیط سازگار شوند. با کاهش مصرف غذاهای پرطعم، جوانه‌های چشایی تازه به طعم‌های ملایم‌تر حساس‌تر می‌شوند. در نتیجه، پس از چند هفته، طعم میوه‌ها، سبزیجات بخارپز یا غذاهای خانگی سالم دلپذیرتر می‌شود و غذاهای پرچرب یا بیش از حد شیرین ممکن است دیگر جذاب نباشند.
اما این تغییر فقط به زبان محدود نیست؛ مغز نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. به لطف انعطاف‌پذیری عصبی، مغز می‌تواند عادت‌های قدیمی را با تجربه‌های جدید جایگزین کند. با تکرار مصرف غذاهای سالم، مغز آن‌ها را به‌عنوان گزینه‌های مطلوب می‌پذیرد. به همین دلیل، بسیاری از افرادی که به رژیم غذایی سالم روی می‌آورند، دیگر از فست‌فودهای چرب یا نوشیدنی‌های شیرین لذت نمی‌برند، زیرا مغز این طعم‌ها را دیگر پاداش‌دهنده نمی‌داند.
نقش میکروبیوم روده در ترجیحات غذایی
جالب‌تر اینکه میکروبیوم روده، یعنی مجموعه باکتری‌های دستگاه گوارش، نیز بر ذائقه تأثیر دارد. این باکتری‌ها با تغذیه از غذاهای پرفیبر، طبیعی و تخمیری، موادی تولید می‌کنند که بر سیگنال‌های سیری، اشتها و حتی خلق‌وخو اثر می‌گذارند. تحقیقات نشان داده‌اند که در افرادی که غذاهای سالم مصرف می‌کنند، ترکیب میکروبیوم تغییر کرده و تمایل به غذاهای فوق‌فرآوری‌شده کاهش می‌یابد.
برای تغییر ذائقه، می‌توان با اقدامات ساده شروع کرد: کاهش تدریجی شکر، نمک و چربی‌های ناسالم، مصرف چای کم‌شیرین، حذف نمکدان از سفره، جایگزینی یک وعده غذایی فوق‌فرآوری‌شده با گزینه‌های سالم مانند سبزیجات بخارپز، نان سبوس‌دار یا ماست ساده، و داشتن میان‌وعده‌های سالم. استفاده از طعم‌دهنده‌های طبیعی مثل سبزی‌های معطر و جایگزینی نوشیدنی‌های شیرین با آب یا دمنوش نیز کمک‌کننده است. با ادامه این روند، پس از چند هفته، تحول شگفت‌انگیزی در ترجیحات غذایی احساس خواهد شد.
علاوه بر این، هیدراتاسیون مناسب و مدیریت استرس نیز در این مسیر نقش دارند. کم‌آبی حساسیت چشایی را کاهش داده و به سمت طعم‌های قوی سوق می‌دهد، در حالی که استرس مزمن تمایل به غذاهای ناسالم را افزایش می‌دهد. بنابراین، حفظ تعادل جسمی و روانی بخش مهمی از لذت بردن از غذاهای سالم است.
