توسط : هوش مصنوعی در خدمت صلح: چگونه مدل‌های AI به مذاکرات دیپلماتیک کمک می‌کنند
برخی برای کمک به پایان دادن به جنگ در اوکراین در حال توسعه هستند.
در جهانی پرآشوب که جنگ‌ها، تعرفه‌های تجاری و تغییرات سیاسی مداوم، مذاکره‌کنندگان را تحت فشار قرار داده است، هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان ابزاری نوآورانه برای تسهیل گفتگوهای صلح و دیپلماسی ظهور کرده است. این فناوری می‌تواند به دیپلمات‌ها کمک کند تا با تحلیل سریع سناریوها، پیش‌بینی واکنش‌ها و ارائه پیشنهادهای متعادل، قراردادهای صلح پایدارتری ایجاد کنند. در ادامه، به بررسی پروژه‌های پیشرو در این حوزه و پتانسیل آن‌ها می‌پردازیم.
پروژه‌های هوش مصنوعی برای مذاکرات صلح
یکی از برجسته‌ترین ابتکارات در این زمینه، پروژه «هدبادهای استراتژیک» است که توسط مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) در واشنگتن هدایت می‌شود. این پروژه که با حمایت شورای امنیت ملی کاخ سفید در دوره جو بایدن آغاز شد، بر کمک به دیپلمات‌های غربی در مذاکرات مرتبط با اوکراین تمرکز دارد. آزمایشگاه آینده CSIS، با استفاده از نرم‌افزار Scale AI و داده‌های منحصربه‌فرد، یک مدل زبانی هوش مصنوعی توسعه داده است.
این مدل از داده‌های متنوعی تغذیه شده است:
- بازی استراتژیک «سایه هتمن»: یک بازی رومیزی که در آن روسیه، اوکراین و متحدانشان معاملات فرضی انجام می‌دهند، با مشارکت ۴۵ متخصص.
- تحلیل‌های رسانه‌ای: بررسی محتوای خبری مرتبط با جنگ روسیه و اوکراین.
- نظرسنجی از کارشناسان: پاسخ به پرسشنامه‌ای درباره ارزش نسبی مبادلات مذاکراتی.
- بانک داده‌های تاریخی: شامل ۳۷۴ توافق‌نامه صلح و آتش‌بس.
نتیجه این تلاش، شبیه‌ساز توافق صلح اوکراین و روسیه بود که در اواخر فوریه ۲۰۲۵ (اسفند ۱۴۰۳) معرفی شد. کاربران می‌توانند اولویت‌های خود را در چهار حوزه کلیدی (قلمرو و حاکمیت، ترتیبات امنیتی، عدالت و مسئولیت‌پذیری، و شرایط اقتصادی) وارد کنند، و مدل یک پیش‌نویس توافق‌نامه ارائه می‌دهد. این نرم‌افزار همچنین احتمال پذیرش هر بخش از توافق را برای طرف‌های درگیر (روسیه، اوکراین، آمریکا و اروپا) در مقیاس ۱ تا ۱۰ ارزیابی می‌کند. نسخه‌ای محدود از این ابزار به‌صورت آنلاین برای عموم قابل‌استفاده است، در حالی که نسخه کامل در اختیار مذاکره‌کنندگان دولتی قرار گرفته است.
ربات‌های مشاور هوش مصنوعی
آزمایشگاه آینده CSIS در حال توسعه ربات‌های هوش مصنوعی است که بر اساس آثار و سخنرانی‌های رهبران سیاسی و نظامی آموزش دیده‌اند. برای مثال، ربات «Xibot» برای شبیه‌سازی واکنش‌های احتمالی شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، به سناریوهای مذاکراتی طراحی شده است. همچنین، سه ربات مشاور با سبک‌های جورج پاتون، چنگیز خان و سان تزو ایجاد شده‌اند که با ارائه دیدگاه‌های خلاقانه، به مذاکره‌کنندگان کمک می‌کنند تا استراتژی‌های متنوعی را بررسی کنند. بنجامین جنسن، مدیر آزمایشگاه، می‌گوید: «این ربات‌ها نه‌تنها تحلیل می‌کنند، بلکه خلاقیت مذاکره‌کنندگان را نیز تقویت می‌کنند.»
💠بیشتر بخوانید: انتصاب آیدان گومز، مدیرعامل Cohere، به هیئت مدیره ریویان: گامی بزرگ در راستای هوش مصنوعی
ابتکارات دیگر
- دانشگاه کالیفرنیا، برکلی: با حمایت وزارت خارجه بریتانیا، آزمایشگاهی در برکلی یک مدل هوش مصنوعی را بر اساس اسناد شورای امنیت ملی آمریکا (از سال ۱۹۵۱ تاکنون) آموزش می‌دهد. این مدل، برخلاف ربات‌های CSIS که بر شخصیت‌های خاص متمرکزند، طیف وسیعی از «صداها» و دیدگاه‌ها را برای ارائه پیشنهادهای مذاکراتی تولید می‌کند. اندرو ردی، رهبر پروژه، هدف را ایجاد یک مشاور هوش مصنوعی همه‌منظوره برای دیپلمات‌ها عنوان کرده است.
- دارپا (پنتاگون): پروژه CODORD در آژانس تحقیقات پیشرفته دفاعی آمریکا (DARPA) در حال توسعه سیستمی است که زبان طبیعی انسانی (مانند اظهارات درباره اقدامات قابل‌قبول یا تعهدات) را به کد تبدیل می‌کند. این فناوری به مدل‌های هوش مصنوعی کمک می‌کند تا نیات و اهداف رهبران انسانی را بهتر درک کنند.
مزایای هوش مصنوعی در مذاکرات
یک مذاکره کننده مستقر در لندن، که به دلیل حساسیت کارش ناشناس باقی مانده، می‌گوید تقاضا برای ابزارهای هوش مصنوعی در دیپلماسی رو به افزایش است. او توضیح می‌دهد که در مذاکرات پشت درهای بسته، دیپلمات‌ها اغلب نمی‌توانند به‌سرعت با مقامات ارشد خود مشورت کنند، که باعث وقفه در گفتگوها و از دست رفتن شتاب می‌شود. یک مدل هوش مصنوعی می‌تواند:
- سرعت تصمیم‌گیری را افزایش دهد: با پیش‌بینی واکنش‌های احتمالی طرف‌ها و مقامات ارشد.
- نقاط تنش را شناسایی کند: با تحلیل زودهنگام موانع احتمالی در مذاکرات.
- دیدگاه‌های مخالف را شبیه‌سازی کند: به دیپلمات‌ها امکان می‌دهد از زاویه دید دشمن یا طرف‌های دیگر مذاکره کنند.
این ابزارها همچنین می‌توانند با کاهش نیاز به تماس‌های مکرر با پایتخت، مذاکرات را روان‌تر و کارآمدتر کنند، و به تیم‌ها اجازه دهند با اعتمادبه‌نفس بیشتری پیشنهادهایی را مطرح کنند.
چالش‌ها و محدودیت‌های هوش مصنوعی در مذاکرات
با وجود پیشرفت‌ها، هوش مصنوعی دیپلماتیک هنوز در مراحل اولیه است و با چالش‌هایی مواجه است:
- تفاوت در سبک‌های مذاکراتی: آزمایش‌های آزمایشگاه آینده نشان داده که برخی مدل‌ها، مانند Llama، بیش از حد تهاجمی هستند (۴۵ درصد مواقع در سناریوها به زور متوسل شده‌اند)، در حالی که مدل‌هایی مانند GPT-4 بیش از حد محافظه‌کارند. ژاکلین اشنایدر از مؤسسه هوور دانشگاه استنفورد، GPT-4 را به «سیاست خارجی اوباما» تشبیه کرده که ریسک‌گریز است.
- دقت و قابلیت اطمینان: مدل‌ها ممکن است به دلیل محدودیت‌های داده‌ای یا تعصبات در آموزش، پیشنهادهای غیرواقعی یا غیرمنطقی ارائه دهند. برای مثال، مدل DeepSeek در برخی سناریوها بیش از حد افزایش‌دهنده عمل کرده است.
- پیچیدگی‌های انسانی: مذاکرات دیپلماتیک اغلب تحت تأثیر احساسات، فرهنگ و عوامل غیرقابل‌پیش‌بینی هستند که مدل‌های فعلی ممکن است نتوانند به‌طور کامل شبیه‌سازی کنند.
ادغام با نظریه بازی
آزمایشگاه آینده CSIS در حال ترکیب شبیه‌ساز اوکراین خود با نظریه بازی است تا دقت و کارایی آن را افزایش دهد. برخلاف مدل‌های زبانی که از داده‌های گذشته استنباط می‌کنند، نظریه بازی با پیش‌بینی اقدامات ذینفعان بر اساس اهداف، انگیزه‌ها و نفوذ آن‌ها، از استدلال قیاسی استفاده می‌کند. یاسر آتالان، دانشمند داده آزمایشگاه، می‌گوید این ادغام به مدل کمک می‌کند تا خطاهای منطقی را شناسایی و نتایج غیرقابل‌قبول را حذف کند.
💠بیشتر بخوانید: AI Police Cyborg 1.0: ربات پلیس تایلند با دید 360 درجه در سونگکران
یکی از مدل‌های نظریه بازی در حال توسعه، «رقابت در سایه فناوری»، زمان‌بندی بهینه برای افشای قابلیت‌های نظامی مخفی را محاسبه می‌کند. مدل دیگر، «بازی Predictioneer» اثر بروس بوئنو د مسکیتا، سابقه‌ای قوی در پیش‌بینی نتایج دیپلماتیک دارد. این مدل، که توسط CIA و پنتاگون برای مذاکرات هسته‌ای با ایران و کره شمالی استفاده شده، در سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی کرد که مذاکرات صلح اوکراین در اوایل ۲۰۲۵ آغاز می‌شود. همچنین، تحلیل آن درباره تأثیر حذف رهبران حماس (یحیی سنوار و اسماعیل هنیه) با تحولات ۲۰۲۴ همخوانی داشت. یک جلسه مشاوره با این مدل هزینه‌ای تا ۳۰۰,۰۰۰ دلار دارد، اما مسکیتا قصد دارد معادلات آن را به‌صورت عمومی منتشر کند.
چشم‌انداز آینده
رز گوتمولر، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در معاهده تسلیحات هسته‌ای START جدید (۲۰۱۱)، معتقد است که پتانسیل هوش مصنوعی برای تحول در مذاکرات امنیتی «واقعاً قابل‌توجه» است. با پیشرفت این فناوری، ممکن است روزی مدل‌های هوش مصنوعی مستقیماً با یکدیگر مذاکره کنند، هرچند نقش انسان‌ها در تصمیم‌گیری نهایی همچنان حیاتی خواهد بود.
این ابزارها نه‌تنها می‌توانند مذاکرات صلح را تسریع کنند، بلکه با شبیه‌سازی دیدگاه‌های متنوع و پیش‌بینی نتایج، به کاهش تنش‌های جهانی کمک کنند. بااین‌حال، برای دستیابی به دیپلماسی تمام‌عیار مبتنی بر هوش مصنوعی، نیاز به بهبود دقت، کاهش تعصبات و ادغام داده‌های پیچیده‌تر است. پروژه‌هایی مانند CODORD دارپا و تلاش‌های CSIS نشان می‌دهند که این فناوری در مسیر درستی حرکت می‌کند.
هوش مصنوعی با ارائه ابزارهایی مانند شبیه‌سازهای صلح، ربات‌های مشاور و مدل‌های نظریه بازی، در حال بازتعریف دیپلماسی است. از کمک به مذاکرات اوکراین تا پیش‌بینی واکنش‌های رهبران جهانی، این فناوری به دیپلمات‌ها امکان می‌دهد تا با سرعت، دقت و خلاقیت بیشتری عمل کنند. اگرچه چالش‌هایی مانند تعصبات مدل‌ها و پیچیدگی‌های انسانی باقی است، آینده دیپلماسی با هوش مصنوعی نویدبخش قراردادهای صلح پایدارتر و کاهش تنش‌های جهانی است.
