توسط : اختلال گسترده ChatGPT در ۲۰ خرداد ۱۴۰۴ (۱۰ ژوئن ۲۰۲۵) موجی از واکنش‌های طنزآمیز و نگرانی‌ها را درباره وابستگی بیش‌ازحد به هوش مصنوعی در حوزه‌های آموزش و کار برانگیخت. این قطعی که بیش از ۱۰ ساعت به طول انجامید، نه‌تنها کاربران را غافلگیر کرد، بلکه نشان داد که ابزارهای هوش مصنوعی تا چه حد به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی دیجیتال تبدیل شده‌اند. از برنامه‌نویسان و دانشجویان گرفته تا اساتید دانشگاه، همه از این اختلال تأثیر پذیرفتند و شبکه‌های اجتماعی پر شد از شوخی‌ها و تأملات درباره این وابستگی.
جزئیات اختلال ChatGPT
طبق گزارش‌های OpenAI و سایت ردیابی قطعی Downdetector، اختلال از حدود ساعت ۲:۴۵ بامداد به وقت شرقی (۱۱:۱۵ صبح به وقت ایران) آغاز شد و در مناطق مختلف جهان، از جمله آمریکا، اروپا، هند و استرالیا، گزارش شد. کاربران با پیام‌های خطایی مانند «Something went wrong» یا «A network error occurred» مواجه شدند و برخی حتی از چت‌های در حال انجام خود محروم شدند. این مشکل نه‌تنها ChatGPT، بلکه ابزارهای دیگر OpenAI مانند Sora و APIها را نیز تحت تأثیر قرار داد. OpenAI اعلام کرد که مشکل را شناسایی کرده و تا پایان روز خدمات به حالت عادی بازگشت، اما توضیح دقیقی درباره علت ارائه نشد.
واکنش‌های طنزآمیز در شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی مانند X و Bluesky به صحنه‌ای برای واکنش‌های طنزآمیز کاربران تبدیل شدند. یکی از کاربران در X نوشت: «چت‌جی‌پی‌تی از کار افتاده، حالا باید خودم ایمیل‌هام رو بنویسم. برام دعا کنید!» دیگری با طعنه گفت: «چت‌جی‌پی‌تی قطع شده، حالا اگه کسی اسمم رو بپرسه، چی بگم؟» در Reddit، کاربرانی مانند برنامه‌نویسان اعتراف کردند که بدون ChatGPT در کدنویسی به مشکل برخورده‌اند: «می‌تونم کد بنویسم، ولی برای کارهای تکراری خیلی بهش وابستم.» این واکنش‌ها نشان‌دهنده تلاش کاربران برای کاهش فشار روانی این اختلال با شوخ‌طبعی بود، اما در عین حال، عمق وابستگی به این ابزار را آشکار کرد.
تأثیر بر آموزش: وابستگی دانشجویان و اساتید
یکی از جنبه‌های قابل‌توجه این اختلال، تأثیر آن بر آموزش بود. در فروم r/ChatGPT، استادی دانشگاهی نوشت: «از ۵۰ دانشجوی من، فقط ۹ نفر مقاله‌هاشون رو تحویل دادن. ۸۰ درصدشون بدون ChatGPT نمی‌تونن بنویسن.» این استاد همچنین اشاره کرد که خودش برای تصحیح مقالات به مشکل برخورده، زیرا از ابزارهای هوش مصنوعی برای تسریع فرآیند ارزیابی استفاده می‌کرد. این موضوع نشان‌دهنده وابستگی دوسویه دانشجویان و اساتید به هوش مصنوعی است که در نبود آن، روندهای آموزشی مختل می‌شود.
اختلال ChatGPT به‌ویژه برای دانشجویانی که از نسخه رایگان ChatGPT Plus برای مطالعه استفاده می‌کردند، مشکل‌ساز شد. OpenAI در آوریل ۲۰۲۵ این نسخه را برای دانشجویان در آمریکا و کانادا رایگان کرده بود، که باعث افزایش استفاده از آن در محیط‌های آموزشی شده بود. قطعی ۱۰ ساعته، پروژه‌های تحقیقاتی، تکالیف و برنامه‌های درسی را مختل کرد و دانشجویان را مجبور به استفاده از منابع سنتی یا ابزارهای جایگزین کرد.
تأثیر بر کار: وابستگی حرفه‌ای به هوش مصنوعی
در محیط‌های کاری، این اختلال تأثیرات گسترده‌ای داشت. تیم‌های بازاریابی، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و حتی کسب‌وکارهای کوچک که از ChatGPT برای تولید محتوا، پشتیبانی مشتری یا کدنویسی استفاده می‌کردند، با توقف ناگهانی مواجه شدند. یکی از کاربران در X نوشت: «سیستم پشتیبانی ما به خاطر قطعی ChatGPT کاملاً از کار افتاد. باید راه‌حل‌های پشتیبان داشته باشیم.» این قطعی نشان داد که بسیاری از کسب‌وکارها بدون برنامه‌های جایگزین، به شدت به زیرساخت‌های OpenAI وابسته‌اند.
OpenAI گزارش داده که ChatGPT بیش از ۴۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی و ۱۰ میلیون مشترک پولی دارد. این حجم عظیم کاربران، فشار زیادی بر سرورهای OpenAI وارد می‌کند، به‌ویژه با افزایش تقاضا پس از معرفی ویژگی‌های جدید مانند مدل o4. برخی کارشناسان معتقدند که اوج‌گیری درخواست‌ها (۴٫۲ میلیون درخواست در دقیقه) و تعمیرات همزمان در دیتاسنترهای اروپا، از دلایل اصلی این اختلال بود.
بیشتر بخوانید:
درس‌هایی از اختلال: بازاندیشی در وابستگی به هوش مصنوعی
این اختلال نه‌تنها یک نقص فنی، بلکه هشداری درباره وابستگی بیش‌ازحد به ابزارهای هوش مصنوعی بود. واکنش‌های کاربران، از شوخی‌های طنزآمیز تا اعترافات جدی، نشان داد که ChatGPT فراتر از یک ابزار کمکی، به بخشی از ظرفیت‌های فکری و خلاقانه افراد تبدیل شده است. همان‌طور که یکی از کاربران در Bluesky نوشت: «چت‌جی‌پی‌تی قطع شده، ولی باور کنید هنوز می‌تونم بنویسم!» این اظهارات، ضرورت یافتن تعادل بین استفاده از فناوری و حفظ توانایی‌های مستقل را برجسته می‌کند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که برای کاهش تأثیر چنین اختلالاتی، کاربران باید:
پشتیبان‌گیری منظم انجام دهند: ذخیره‌سازی محلی از پروژه‌ها و ایده‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی می‌تواند از دست رفتن داده‌ها را جلوگیری کند.
ابزارهای جایگزین را بشناسند: گزینه‌هایی مانند Google Gemini، Claude یا Grok از xAI می‌توانند در زمان قطعی به کار آیند.
فرآیندهای دستی را حفظ کنند: داشتن روش‌های سنتی برای انجام وظایف، به‌ویژه در آموزش و کار، می‌تواند از توقف کامل فعالیت‌ها جلوگیری کند.
تلنگری برای تعادل در استفاده از هوش مصنوعی
اختلال ChatGPT در ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، بیش از یک مشکل فنی، فرصتی برای بازاندیشی در رابطه انسان و فناوری بود. واکنش‌های طنزآمیز کاربران در X و Bluesky نشان‌دهنده تلاش برای کاهش فشار روانی بود، اما اعترافات در Reddit و دیگر پلتفرم‌ها، عمق وابستگی به هوش مصنوعی را آشکار کرد. این رویداد به ما یادآوری می‌کند که هرچند ابزارهای هوش مصنوعی کارایی را افزایش می‌دهند، اما حفظ تعادل و آمادگی برای قطعی‌های احتمالی، برای ادامه روندهای آموزشی و حرفه‌ای ضروری است. OpenAI قول داده تا با گسترش زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت دیتاسنترها، از تکرار چنین مشکلاتی جلوگیری کند، اما این اختلال درس مهمی برای همه کاربران بود: فناوری را در آغوش بکشیم، اما نه به قیمت از دست دادن استقلالمان.
