توسط : ایمیل‌های فاش‌شده در دادگاه: تلاش‌های متا برای احیای ارتباط فرهنگی فیسبوک در 2025
محاکمه ضدانحصاری متا که از هفته گذشته در دادگاه فدرال واشنگتن آغاز شده، با افشای اسناد و ایمیل‌های داخلی این شرکت توسط کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده (FTC)، ابعاد جدیدی از چالش‌های فیسبوک در حفظ ارتباط فرهنگی با کاربران را روشن کرده است. این ایمیل‌ها، که عمدتاً به سال 2022 بازمی‌گردند، نشان‌دهنده نگرانی‌های مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، درباره کاهش نفوذ فرهنگی فیسبوک و تلاش‌های این شرکت برای بازسازی پلتفرم با تمرکز بر بخش Friends است. در این مقاله، جزئیات این ایمیل‌ها، استراتژی‌های پیشنهادی متا و تأثیر آن‌ها بر آینده فیسبوک را بررسی می‌کنیم.
ایمیل‌های داخلی متا: نگرانی زاکربرگ از کاهش نفوذ فرهنگی فیسبوک
بر اساس گزارش تک‌کرانچ، ایمیل‌های ارائه‌شده در دادگاه که در آوریل 2022 بین زاکربرگ و تام آلیسون، رئیس وقت فیسبوک، ردوبدل شده‌اند، نشان‌دهنده نگرانی عمیق زاکربرگ درباره کاهش ارتباط فرهنگی فیسبوک هستند. زاکربرگ در یکی از این ایمیل‌ها نوشته است:
«حتی اگر تعامل کاربران با اپلیکیشن فیسبوک در بسیاری از مناطق ثابت باشد، احساس می‌شود که ارتباط فرهنگی آن به‌سرعت در حال کاهش است. من نگرانم که این کاهش، نشانه‌ای پیش‌رونده از مشکلات آینده باشد.»
او تأکید کرده که موفقیت متا به‌عنوان یک شرکت، به سلامت فیسبوک وابسته است، حتی اگر پلتفرم‌های دیگر مانند اینستاگرام و واتساپ عملکرد خوبی داشته باشند. این نگرانی‌ها در حالی مطرح شده‌اند که فیسبوک چند ماه پیش از این ایمیل‌ها، قابلیت Reels را برای رقابت با تیک‌تاک معرفی کرده بود. با این حال، زاکربرگ معتقد بود که این اقدامات برای بازگرداندن جایگاه فرهنگی فیسبوک کافی نیستند.
مشکل اصلی: ساختار قدیمی بخش Friends
یکی از محورهای اصلی ایمیل‌ها، انتقاد زاکربرگ از ساختار Friends در فیسبوک بود که به اعتقاد او، دیگر با نیازهای کاربران در دهه 2020 هم‌خوانی ندارد. او سه مشکل کلیدی را شناسایی کرده است:
شبکه‌های دوستانه قدیمی و راکد: بسیاری از کاربران، دوستان قدیمی در لیست خود دارند که دیگر تمایلی به تعامل با آن‌ها ندارند.
فرآیند سنگین درخواست دوستی: ارسال درخواست دوستی برای افراد جدید، به‌ویژه در مقایسه با مدل دنبال‌کردن (Following) در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، توییتر و تیک‌تاک، احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کند.
کاهش ارتباط فرهنگی: کاهش نفوذ فرهنگی فیسبوک، باعث شده که کاربران تمایل کمتری به گسترش شبکه دوستان خود در این پلتفرم داشته باشند.
زاکربرگ در این باره نوشته است:
«مفهوم دوستی در فیسبوک از مد افتاده است. درخواست دوستی از فرد جدید سنگین است و چون فیسبوک دیگر جایگاه فرهنگی سابق را ندارد، این مشکل تشدید می‌شود. اغلب اوقات، وقتی با کسی آشنا می‌شوم، فقط می‌خواهم او را دنبال کنم، نه اینکه دوستش شوم.»
این اظهارات نشان‌دهنده تضاد مدل سنتی فیسبوک با پلتفرم‌های مدرن‌تر است که بر دنبال‌کردن تمرکز دارند و تعاملات یک‌طرفه و سبک‌تری را ترویج می‌کنند.
پیشنهاد عجیب زاکربرگ: حذف کامل دوستان کاربران
یکی از جنجالی‌ترین پیشنهادهای زاکربرگ در این ایمیل‌ها، ایده‌ای بود که خود او آن را «ظاهراً احمقانه» توصیف کرد: حذف کامل لیست دوستان کاربران و دعوت از آن‌ها برای بازسازی ارتباطاتشان از ابتدا. او معتقد بود که این اقدام می‌تواند شبکه‌های دوستانه را تازه کند و کاربران را به تعاملات معنادارتر تشویق کند. با این حال، به دلیل ریسک‌های بالای این ایده، از جمله احتمال نارضایتی گسترده کاربران، زاکربرگ پیشنهاد داد که این طرح ابتدا در یک کشور کوچک آزمایش شود تا نتایج آن ارزیابی شود.
💠 بیشتر بخوانید: پاول دورف مدیر عامل تلگرام: روایت رسانه‌های فرانسوی از بازداشتم نادرست است
تام آلیسون، رئیس فیسبوک، نسبت به این پیشنهاد ابراز تردید کرد و هشدار داد که چنین تغییری ممکن است نه‌تنها فیسبوک، بلکه ویژگی‌های کلیدی اینستاگرام را نیز مختل کند. در نهایت، این ایده اجرا نشد، اما نشان‌دهنده عمق نگرانی متا درباره وضعیت فیسبوک بود.
تلاش‌های متا در 2025: بازگشت به «فیسبوک اصلی»
این چالش‌ها تا سال 2025 نیز ادامه داشته‌اند. زاکربرگ در نشست مالی سه‌ماهه چهارم متا در ژانویه 2025 اعلام کرد که هدف اصلی شرکت، بازگرداندن ارتباط فرهنگی فیسبوک با بازگشت به ریشه‌های «OG Facebook» (فیسبوک اصلی) است. بخشی از این استراتژی، بازطراحی بخش Friends بود که حالا به‌عنوان Friends Tab بازسازی‌شده معرفی شده است. این بخش جدید، یک فید اختصاصی ارائه می‌دهد که فقط پست‌های دوستان و خانواده را نمایش می‌دهد، مشابه تجربه اولیه فیسبوک در دهه 2000. آلیسون در مصاحبه با نیویورک تایمز این ویژگی را به «جادوی روزهای اولیه رسانه‌های اجتماعی» تشبیه کرد.
علاوه بر این، متا تغییراتی در سیاست‌های محتوایی خود اعمال کرده است. در ژانویه 2025، این شرکت اعلام کرد که برنامه بررسی حقایق (Fact-Checking) خود را متوقف می‌کند و به جای آن، از سیستمی مشابه Community Notes در پلتفرم X استفاده خواهد کرد. این تصمیم، که به گفته برخی تحلیلگران برای جلب رضایت محافظه‌کاران و دولت جدید ایالات متحده اتخاذ شده، نشان‌دهنده تلاش متا برای بازسازی تصویر فیسبوک به‌عنوان پلتفرمی بازتر برای بیان نظرات است.
💠 بیشتر بخوانید: سم آلتمن: گفتن لطفاً و ممنونم»به چت بات ها نگویید چون میلیون‌ها دلار هزینه دارد!
زمینه محاکمه ضدانحصاری: چرا این ایمیل‌ها مهم هستند؟
ایمیل‌های فاش‌شده در جریان محاکمه ضدانحصاری متا، که از 14 آوریل 2025 آغاز شده، بخشی از تلاش FTC برای اثبات این ادعاست که متا با خرید اینستاگرام (2012) و واتساپ (2014)، به‌صورت غیرقانونی رقبا را سرکوب کرده و انحصار خود را در بازار شبکه‌های اجتماعی حفظ کرده است. FTC این ایمیل‌ها را به‌عنوان شواهدی از نگرانی‌های داخلی متا درباره رقابت و کاهش نفوذ فیسبوک ارائه کرده است.
در این ایمیل‌ها، زاکربرگ به رقابت با پلتفرم‌هایی مانند تیک‌تاک، یوتیوب، توییتر، ردیت و حتی اینستاگرام (که خود بخشی از متاست) اشاره کرده و خواستار تمایز استراتژیک بین فیسبوک و اینستاگرام شده است. او نوشته است:
«تمایز بین اینستاگرام و فیسبوک مهم است، اما باید استراتژی‌ای پیدا کنیم که یکی از این سرویس‌ها مجبور به جمع‌آوری باقی‌مانده‌های سرویس دیگر نباشد.»
این اظهارات، که اینستاگرام را به‌عنوان رقیب داخلی فیسبوک برجسته می‌کنند، برای FTC کلیدی هستند، زیرا خرید اینستاگرام یکی از محورهای اصلی پرونده ضدانحصاری است.
واکنش‌ها و چالش‌های پیش‌رو
افشای این ایمیل‌ها واکنش‌های متفاوتی را برانگیخته است:
کاربران و تحلیلگران: برخی کاربران در پلتفرم X از تلاش‌های متا برای احیای فیسبوک استقبال کرده‌اند و معتقدند بازگشت به ریشه‌های اجتماعی فیسبوک می‌تواند جذاب باشد. با این حال، دیگران این اقدامات را ناکافی و دیرهنگام می‌دانند، به‌ویژه با توجه به محبوبیت پلتفرم‌های رقیب مانند تیک‌تاک در میان نسل جوان.
منتقدان حریم خصوصی: فرانسیس هاگن، افشاگر سابق فیسبوک، در برنامه Democracy Now اظهار داشت که شکستن انحصار متا و جداسازی اینستاگرام و واتساپ می‌تواند رقابت را افزایش دهد و خدمات و ایمنی کاربران را بهبود ببخشد.
نگرانی‌های سیاسی: تصمیم متا برای کاهش بررسی حقایق و تغییرات در سیاست‌های محتوایی، به‌عنوان تلاشی برای جلب رضایت دولت جدید ایالات متحده (به‌ویژه پس از کمک 1 میلیون دلاری متا به مراسم تحلیف دونالد ترامپ و دیدارهای زاکربرگ با او) مورد انتقاد قرار گرفته است. گروه‌های نظارتی فناوری مانند Accountable Tech هشدار داده‌اند که این تغییرات ممکن است به افزایش اطلاعات نادرست و محتوای نفرت‌پراکن منجر شود.
💠 بیشتر بخوانید: اینتل با بازسازی مدیریتی و انتصاب ساچین کتی به دنبال تحول در هوش مصنوعی
آیا فیسبوک می‌تواند جایگاه فرهنگی خود را باز یابد؟
ایمیل‌های فاش‌شده در دادگاه، تصویری از یک متا در حال مبارزه برای احیای فیسبوک ارائه می‌دهند؛ پلتفرمی که زمانی قلب شبکه‌های اجتماعی بود، اما حالا با چالش‌های فرهنگی و رقابتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. پیشنهادهای جسورانه زاکربرگ، مانند حذف لیست دوستان، و اقدامات اخیر مانند بازسازی Friends Tab، نشان‌دهنده تلاش‌های متا برای همگام‌سازی فیسبوک با نیازهای مدرن کاربران است. با این حال، موفقیت این استراتژی‌ها در برابر رقبای قدرتمندی مانند تیک‌تاک و اینستاگرام، و همچنین نتیجه محاکمه ضدانحصاری FTC، که ممکن است منجر به جداسازی اینستاگرام و واتساپ شود، همچنان نامشخص است.
فیسبوک در سال 2025 در یک دوراهی استراتژیک قرار دارد: بازگشت به ریشه‌های اجتماعی و تقویت ارتباط با دوستان و خانواده، یا ادامه رقابت با پلتفرم‌های مبتنی بر دنبال‌کردن و محتوای الگوریتمی. آنچه مسلم است، این است که متا برای بازگرداندن جایگاه فرهنگی فیسبوک، به نوآوری‌های بیشتری نیاز دارد و باید اعتماد کاربران را در دنیایی که حریم خصوصی و محتوای معتبر بیش از پیش اهمیت دارند، جلب کند. برای دنبال کردن تحولات این پرونده و اقدامات بعدی متا، محاکمه ضدانحصاری که تا چند هفته ادامه خواهد داشت، نقطه عطفی تعیین‌کننده خواهد بود.
