توسط : هشدار وزارت بهداشت به زائران اربعین: چگونه از خطرات اشعه فرابنفش در امان بمانید؟
پیاده روی اربعین، یکی از بزرگ ترین گردهمایی های معنوی جهان، هرساله میلیون ها زائر را به سوی کربلا می‌کشاند. اما در گرمای سوزان تابستان ۱۴۰۴، وزارت بهداشت ایران با صدور هشداری جدی، از زائران، موکب داران و مدیران کاروان ها خواسته است تا با رعایت نکات بهداشتی، از آسیب های اشعه فرابنفش (UV) خورشید در امان بمانند. این پرتوها که در فصل تابستان به اوج شدت خود می‌رسند، می‌توانند تهدیدی جدی برای سلامت پوست، چشم و سیستم ایمنی بدن باشند. در این مقاله، به بررسی توصیه‌های وزارت بهداشت و راهکارهای عملی برای حفاظت در برابر اشعه فرابنفش می‌پردازیم تا زائران بتوانند سفری ایمن و معنوی را تجربه کنند.
خطر اشعه فرابنفش در پیاده‌روی اربعین
محسن فرهادی، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، با اشاره به شدت بالای پرتوهای فرابنفش در تابستان، بر لزوم هوشیاری زائران اربعین تأکید کرد. او توضیح داد که خورشید، اصلی‌ترین منبع اشعه فرابنفش در محیط است و این پرتوها می‌توانند به پوست، چشم و حتی سیستم ایمنی بدن آسیب برسانند. با توجه به اینکه پیاده‌روی اربعین در ماه‌های گرم سال انجام می‌شود، رعایت نکات بهداشتی برای کاهش خطرات این پرتوها بیش از پیش اهمیت دارد.
فرهادی هشدار داد که مواجهه بیش‌ازحد با اشعه فرابنفش، عامل اصلی بسیاری از مشکلات پوستی، از جمله آفتاب‌سوختگی و حتی سرطان پوست است. او همچنین به افزایش موارد سرطان پوست در دهه‌های اخیر اشاره کرد و گفت: «با رعایت اصول ساده حفاظتی، می‌توان از ۸۰ درصد موارد سرطان پوست پیشگیری کرد.»
ساعات اوج خطر و راه‌های کاهش مواجهه
یکی از مهم‌ترین توصیه‌های وزارت بهداشت، محدود کردن حضور در فضای باز در ساعات اوج تابش خورشید است. به گفته فرهادی، پرتوهای فرابنفش بین ساعات ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر (دو ساعت قبل و بعد از ظهر) به بیشترین شدت خود می‌رسند. در این بازه زمانی، حدود ۶۰ درصد از کل پرتوهای فرابنفش روزانه به بدن می‌رسد. بنابراین، زائران باید تا حد امکان در این ساعات از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنند. پیاده‌روی در ساعات اولیه صبح یا اواخر بعدازظهر، خطر آفتاب‌سوختگی و آسیب‌های پوستی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
برای اطلاع از شدت اشعه فرابنفش در مناطق مختلف، زائران می‌توانند از شاخص UV (UV Index) استفاده کنند. این شاخص که در وب‌سایت‌های هواشناسی و اپلیکیشن‌های معتبر جهانی در دسترس است، شدت پرتوهای فرابنفش را از صفر تا ۱۱ و بالاتر نشان می‌دهد. زمانی که این شاخص به ۳ یا بیشتر می‌رسد، اقدامات حفاظتی مانند استفاده از پوشش مناسب و کرم ضدآفتاب ضروری است.
استفاده از پوشش مناسب؛ اولین خط دفاع
لباس‌های مناسب، بهترین سپر در برابر اشعه فرابنفش هستند. فرهادی توصیه کرد که زائران از لباس‌های آستین‌بلند و شلوارهای بلند با بافت متراکم استفاده کنند تا تماس مستقیم پوست با نور خورشید به حداقل برسد. کلاه لبه‌پهن با عرض حداقل ۷.۵ سانتی‌متر نیز می‌تواند از صورت، گوش‌ها، گردن و چشم‌ها در برابر پرتوهای مضر محافظت کند. در صورت نبود کلاه، استفاده از چفیه، چادر یا روسری به‌گونه‌ای که پوست را کاملاً بپوشاند، گزینه‌ای مناسب است.
برای کودکان، که پوست حساس‌تری دارند، این اقدامات باید با دقت بیشتری انجام شود. والدین باید اطمینان حاصل کنند که کودکانشان در ساعات گرم روز در سایه بمانند و از پوشش‌های محافظ استفاده کنند.
عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب؛ ابزارهای ضروری
علاوه بر لباس، استفاده از عینک آفتابی استاندارد با قابلیت محافظت در برابر اشعه‌های UV-A و UV-B (با علامت UV400) برای حفاظت از چشم‌ها ضروری است. این عینک‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که اطراف چشم را کاملاً بپوشانند تا از آسیب‌هایی مانند آب‌مروارید یا التهاب قرنیه جلوگیری کنند.
کرم ضدآفتاب نیز برای نواحی در معرض نور مانند صورت، گردن، گوش‌ها و دست‌ها توصیه می‌شود. فرهادی تأکید کرد که زائران باید از کرم‌های ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ و با محافظت در برابر هر دو نوع اشعه UV-A و UV-B استفاده کنند. این کرم‌ها باید ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قبل از خروج به‌صورت ضخیم و یکنواخت روی پوست مالیده شوند و هر دو ساعت یک‌بار، به‌ویژه پس از تعریق یا شست‌وشو، تجدید شوند. توجه ویژه به نواحی حساس مانند بینی، پیشانی و گوش‌ها ضروری است.
سایه، اما نه حفاظت کامل
استفاده از سایه، مانند سایبان‌ها، چترها یا درختان، یکی دیگر از راه‌های کاهش مواجهه با اشعه فرابنفش است. بااین‌حال، فرهادی هشدار داد که سایه به‌تنهایی حفاظت کامل ایجاد نمی‌کند، زیرا تا ۵۰ درصد از پرتوهای فرابنفش همچنان می‌توانند به پوست برسند. بنابراین، حتی در سایه، استفاده از لباس محافظ، کلاه و کرم ضدآفتاب ضروری است.
توجه ویژه به کودکان و سالمندان
کودکان و سالمندان به دلیل پوست حساس‌تر و سیستم ایمنی ضعیف‌تر، در برابر اشعه فرابنفش آسیب‌پذیرتر هستند. والدین باید برای کودکان از سایبان، کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب استفاده کنند. سالمندان نیز باید در ساعات گرم روز در مکان‌های سرپوشیده استراحت کنند و از پوشش مناسب بهره ببرند. همچنین، نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از گرمازدگی در این گروه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
هشدار درباره دستگاه‌های برنزه کننده
فرهادی همچنین درباره استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده (سولاریوم) هشدار داد و گفت که این دستگاه‌ها با انتشار اشعه فرابنفش با شدت بالا، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند. او به زائران توصیه کرد که به‌طور کامل از این دستگاه‌ها اجتناب کنند، به‌ویژه در آستانه سفر اربعین.
توصیه‌های تکمیلی برای سفری ایمن
علاوه بر حفاظت در برابر اشعه فرابنفش، زائران باید به نکات بهداشتی دیگر نیز توجه کنند. مصرف آب کافی، استفاده از مواد غذایی سالم و رعایت بهداشت فردی در موکب‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند سلامت زائران را تضمین کند. مدیران کاروان‌ها نیز باید با برنامه‌ریزی مناسب، زمان حرکت را به ساعات خنک‌تر روز منتقل کنند و امکانات لازم مانند سایبان و آب آشامیدنی را فراهم کنند.
سفری معنوی با سلامت کامل
در نتیجه پیاده روی اربعین، تجربه‌ای بی‌نظیر و معنوی است که نیازمند آمادگی جسمانی و رعایت نکات بهداشتی است. با توجه به گرمای شدید تابستان ۱۴۰۴ و افزایش شدت اشعه فرابنفش، زائران می‌توانند با رعایت توصیه‌های وزارت بهداشت، از جمله محدود کردن حضور در ساعات اوج آفتاب، استفاده از لباس‌های محافظ، عینک آفتابی استاندارد و کرم ضدآفتاب، سفری ایمن و سالم را تجربه کنند. این اقدامات ساده نه‌تنها از آسیب‌های پوستی و چشمی جلوگیری می‌کنند، بلکه به زائران اجازه می‌دهند با خیالی آسوده بر بعد معنوی این سفر تمرکز کنند.
