توسط : استرس دارید یا اضطراب؟ تفاوت اصلی استرس و اضطراب چیست؟
دکتر مجید انوشیروانی، متخصص طب سنتی، در گفت‌وگو با هاریکا توضیح می‌دهد که استرس و اضطراب هر دو واکنش‌های روانی و جسمی مهم هستند، اما منشا و نحوه بروز آنها کاملاً متفاوت است. استرس معمولاً پاسخ بدن به یک عامل فشار یا تهدید بیرونی است؛ مثلاً وقتی صدای آژیر پدافند شنیده میشود، یا خبری ناراحت‌کننده مثل جنگ یا مشاجره منتشر میشود. در مقابل، اضطراب بیشتر یک حالت درونی است که با نگرانی‌ها، ترس‌ها و احساس ناامنی درباره آینده همراه است و گاهی بدون هیچ محرک بیرونی خاصی شکل می‌گیرد، مانند نگرانی مداوم از وقوع جنگ یا بلایای طبیعی.
استرس کوتاه‌مدت و اضطراب طولانی‌مدت است
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین استرس و اضطراب در مدت زمان و تمرکز آنها است. استرس معمولاً بر شرایط فعلی یا آینده نزدیک تمرکز دارد و واکنش به یک رویداد یا چالش مشخص است که در حال حاضر رخ داده یا به زودی رخ خواهد داد. اما اضطراب بیشتر به آینده و احتمالات نامعلوم مربوط میشود؛ فرد مضطرب دائماً درباره پیامدهای منفی ممکن فکر می‌کند و این نگرانی‌ها اغلب به صورت غیرمنطقی و فاجعه‌بار بزرگ‌نمایی می‌شوند.
همچنین استرس معمولاً زمانی که عامل فشار یا تهدید رفع شود کاهش می‌یابد، ولی اضطراب می‌تواند حتی پس از برطرف شدن عوامل استرس‌زا نیز ادامه پیدا کند و به یک حالت مزمن تبدیل شود. در واقع اضطراب نوعی وضع وجودی است که ریشه در ویژگی‌های روانی و مزاجی فرد دارد، در حالی که استرس واکنشی موقتی به یک شرایط قابل شناسایی است. استرس معمولاً در پاسخ به یک تهدید واقعی و ملموس بروز می‌کند، اما اضطراب ممکن است بدون وجود تهدید واقعی یا با تهدیدهای مبهم و نامشخص ایجاد شود و فرد را برای مدت طولانی درگیر کند.
علائم استرس و اضطراب: شباهت‌ها و تفاوت‌ها
هر دو استرس و اضطراب می‌توانند علائم فیزیکی مشابهی مانند افزایش ضربان قلب، تنش عضلانی، سردرد، خستگی، مشکلات خواب، اختلالات گوارشی، تعریق بیش از حد و بی‌قراری ایجاد کنند. با این حال، اضطراب معمولاً با حملات پانیک همراه است که شامل ترس شدید ناگهانی، درد در قفسه سینه، سرگیجه، حس گسستگی از واقعیت، هوشیاری بیش از حد و احساس هول‌زدگی است.
از نظر عملکرد، استرس در کوتاه‌مدت می‌تواند مفید و حتی نجات‌بخش باشد، زیرا واکنش «جنگ یا گریز» به فرد کمک می‌کند تا با موقعیت‌های خطرناک مقابله کند. اما اگر استرس به صورت مکرر و طولانی‌مدت رخ دهد، می‌تواند به فرسودگی جسمی و روانی منجر شود و فرد دچار «فریز» یا انجماد عملکردی شود. در مقابل، اضطراب اگرچه ممکن است در برخی موارد باعث افزایش هوشیاری شود، اما اضطراب مزمن و مداوم معمولاً عملکرد روزمره را مختل می‌کند، سبب آشفتگی روانی میشود و توانایی فرد برای حل مشکلات را کاهش می‌دهد.
ارتباط بین استرس و اضطراب چیست؟
استرس می‌تواند محرک ایجاد اضطراب باشد. تجربه استرس مزمن یا شدید یکی از عوامل اصلی خطر برای توسعه اختلالات اضطرابی است. استرس دائمی سیستم عصبی را در حالت هشدار نگه می‌دارد و حساسیت فرد به واکنش‌های اضطرابی را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، اضطراب می‌تواند به نوبه خود باعث تشدید احساس استرس شود؛ به طوری که افراد مستعد اضطراب ممکن است نسبت به کوچک‌ترین عوامل استرس‌زا واکنش‌های شدیدی نشان دهند که کیفیت زندگی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
