توسط : متا در برابر قانون هوش مصنوعی اروپا: امتناع از امضا و هشدار درباره آینده
شرکت متا، غول فناوری آمریکایی، در اقدامی جنجالی اعلام کرد که از امضای دستورالعمل داوطلبانه اتحادیه اروپا برای تنظیم هوش مصنوعی (AI Code of Practice) خودداری خواهد کرد. این تصمیم که با اظهارات صریح جوئل کاپلان، رئیس امور جهانی متا، همراه بود، نشان‌دهنده اختلاف عمیق بین این شرکت و قانون‌گذاران اروپایی است. متا هشدار داده که این دستورالعمل نه‌تنها با ابهامات حقوقی متعددی همراه است، بلکه می‌تواند نوآوری در حوزه هوش مصنوعی را در اروپا محدود کند و رقابت‌پذیری شرکت‌های این قاره را تضعیف نماید.
دستورالعمل داوطلبانه اتحادیه اروپا که در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۵ منتشر شد، به‌عنوان بخشی از آماده‌سازی برای اجرای قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا (AI Act) طراحی شده است. این قانون که از ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ (۲ آگوست ۲۰۲۵) به اجرا درمی‌آید، یکی از جامع‌ترین چارچوب‌های قانونی جهان برای تنظیم فناوری هوش مصنوعی است. این دستورالعمل، مجموعه‌ای از رهنمودهای غیرالزام‌آور را ارائه می‌دهد تا شرکت‌ها بتوانند پیش از اجرای کامل قانون، خود را با الزامات آن هماهنگ کنند. این الزامات شامل شفافیت در داده‌های آموزشی، رعایت قوانین کپی‌رایت، و تضمین ایمنی مدل‌های هوش مصنوعی همه‌منظوره (GPAI) است. با وجود ماهیت داوطلبانه این دستورالعمل، اتحادیه اروپا اعلام کرده که شرکت‌هایی که آن را امضا کنند، از مزایایی مانند کاهش بار اداری و افزایش اطمینان حقوقی بهره‌مند خواهند شد، در حالی که عدم امضا ممکن است به نظارت سخت‌گیرانه‌تر منجر شود.
جوئل کاپلان در بیانیه‌ای که در لینکدین منتشر کرد، این دستورالعمل را مورد انتقاد قرار داد و اظهار داشت: «اروپا در مسیر اشتباهی در حوزه هوش مصنوعی حرکت می‌کند. ما دستورالعمل کمیسیون اروپا برای مدل‌های هوش مصنوعی همه‌منظوره را بررسی کردیم و متا آن را امضا نخواهد کرد. این دستورالعمل ابهامات حقوقی زیادی برای توسعه‌دهندگان ایجاد می‌کند و الزاماتی فراتر از قانون هوش مصنوعی دارد.» او همچنین نگرانی‌هایی را که پیش‌تر توسط ۴۵ شرکت و نهاد برجسته اروپایی، از جمله ایرباس، مرسدس-بنز، فیلیپس و ASML، در نامه‌ای به کمیسیون اروپا مطرح شده بود، تکرار کرد. این نامه خواستار به تعویق افتادن اجرای قانون برای دو سال شده بود تا ابهامات برطرف شود.
این قانون، شرکت‌هایی مانند متا، گوگل، مایکروسافت و OpenAI را که مدل‌های پیشرفته‌ای مانند Llama، Gemini یا GPT-4 ارائه می‌دهند، ملزم می‌کند تا گزارش‌های شفافی از داده‌های آموزشی خود ارائه دهند، از استفاده از محتوای غیرقانونی یا بدون مجوز در آموزش مدل‌ها خودداری کنند و تست‌های ایمنی را برای مدل‌های پرخطر انجام دهند. در صورت تخلف، جریمه‌هایی تا سقف ۷ درصد از درآمد سالانه جهانی شرکت‌ها اعمال خواهد شد. در حالی که شرکت‌هایی مانند OpenAI و Mistral AI اعلام کرده‌اند که این دستورالعمل را امضا خواهند کرد، تصمیم متا برای امتناع، نشانه‌ای از شکاف رو به رشد بین غول‌های فناوری و قانون‌گذاران اروپایی است.
این امتناع چندان غیرمنتظره نیست، با توجه به سابقه متا در مواجهه با جریمه‌های سنگین در اروپا، از جمله جریمه ۲۰۰ میلیون یورویی در آوریل ۲۰۲۵ برای نقض قوانین حریم خصوصی و جریمه ۷۹۷ میلیون یورویی برای تخلفات ضد انحصار. رویکرد سخت‌گیرانه اروپا در تنظیم فناوری، که با سیاست‌های سهل‌گیرانه‌تر دولت ایالات متحده (به‌ویژه در دوره دولت ترامپ) در تضاد است، باعث شده تا متا موضعی محتاطانه و حتی خصمانه نسبت به این مقررات اتخاذ کند. کاپلان هشدار داده که این قوانین می‌توانند توسعه مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی را در اروپا کند کرده و شرکت‌های محلی را در رقابت جهانی عقب بیندازند.
با نزدیک شدن به تاریخ اجرای قانون در ۱۱ مرداد، انتظار می‌رود که فشارها بر شرکت‌های فناوری افزایش یابد. در حالی که OpenAI و Mistral AI با امضای دستورالعمل، رویکردی همکاری‌جویانه را در پیش گرفته‌اند، تصمیم متا ممکن است دیگر شرکت‌ها را نیز به مقاومت در برابر این چارچوب ترغیب کند. این موضوع می‌تواند به تنش‌های بیشتری بین اروپا و غول‌های فناوری منجر شود، در حالی که اتحادیه اروپا تلاش می‌کند تعادلی بین ایمنی، شفافیت و نوآوری برقرار کند.
