توسط : مادربرد، هسته مرکزی هر کامپیوتر، قطعات اصلی مانند پردازنده، رم، کارت گرافیک و حافظه‌های ذخیره‌سازی را به هم متصل می‌کند. اما انتخاب فرم فکتور (سایز) مادربرد فراتر از ابعاد فیزیکی است و بر تعداد اسلات‌های توسعه، قابلیت ارتقا، خنک‌سازی و نوع کیس مورد نیاز تأثیر می‌گذارد. در این مقاله، فرم فکتورهای استاندارد مادربرد را بررسی می‌کنیم تا بهترین گزینه را برای نیازهای خود پیدا کنید.
فرم فکتورهای اصلی مادربرد
منابع معتبر مانند Fixoid، Professor Messer و BuildComputers.net بر سه فرم فکتور اصلی تمرکز دارند: ATX، Micro-ATX و Mini-ITX. علاوه بر این، فرم‌های تخصصی‌تر مانند Nano-ITX، Pico-ITX و E-ATX نیز در برخی کاربردها مطرح هستند. در ادامه، هر یک را با جزئیات و کاربردهایشان معرفی می‌کنیم.
ATX (Advanced Technology Extended)
فرم فکتور ATX، که در سال ۱۹۹۵ توسط اینتل معرفی شد، محبوب‌ترین انتخاب برای سیستم‌های دسکتاپ است. با ابعاد استاندارد ۳۰۵ × ۲۴۴ میلی‌متر، این مادربرد تعادل ایده‌آلی بین امکانات و انعطاف‌پذیری ارائه می‌دهد.
- ویژگی‌ها: پشتیبانی از ۴ اسلات رم (تا ۱۲۸ گیگابایت یا بیشتر در مدل‌های پیشرفته)، چندین اسلات PCIe x16 برای کارت گرافیک و توسعه، و چند اسلات M.2 و SATA برای SSD و HDD.
- کاربرد: مناسب برای گیمرها، حرفه‌ای‌های رندرینگ و تولید محتوا، و کسانی که به دنبال سیستمی با قابلیت ارتقای بالا هستند.
- سازگاری: مناسب کیس‌های Mid-Tower و Full-Tower.
ATX به دلیل فضای کافی و تعداد پورت‌های متنوع، گزینه‌ای ایده‌آل برای سیستم‌های قدرتمند و آینده‌نگرانه است.
Micro-ATX (µATX)
Micro-ATX نسخه‌ای جمع‌وجورتر از ATX است که با ابعاد ۲۴۴ × ۲۴۴ میلی‌متر (یا گاهی عمق کمتر تا ۲۰۶ میلی‌متر)، امکانات قابل قبولی را در فضایی کوچک‌تر ارائه می‌دهد.
- ویژگی‌ها: ۲ تا ۴ اسلات رم، یک یا دو اسلات PCIe x16، چند اسلات PCIe x1 و معمولاً ۱ تا ۲ اسلات M.2.
- کاربرد: مناسب برای سیستم‌های خانگی، اداری یا گیمینگ سبک که نیازی به چندین کارت توسعه ندارند.
- مزایا: قیمت اقتصادی‌تر، مصرف انرژی کمتر و سازگاری با کیس‌های Mini-Tower.
Micro-ATX برای کاربرانی که به دنبال تعادل بین هزینه، عملکرد و اندازه هستند، انتخابی هوشمندانه است.
Mini-ITX
Mini-ITX با ابعاد ۱۷۰ × ۱۷۰ میلی‌متر، کوچک‌ترین فرم فکتور رایج برای مصرف‌کنندگان است. این استاندارد، با وجود اندازه کوچک، همچنان عملکرد قابل توجهی ارائه می‌دهد.
- ویژگی‌ها: ۱ اسلات PCIe x16 برای کارت گرافیک، ۲ اسلات رم و معمولاً ۱ اسلات M.2.
- کاربرد: ایده‌آل برای سیستم‌های کم‌جا، بی‌صدا و قابل حمل مانند HTPC (کامپیوتر سینمای خانگی) یا گیمینگ سبک.
- چالش‌ها: محدودیت در ارتقا و تهویه به دلیل فضای کم، و قیمت بالاتر نسبت به امکانات.
Mini-ITX برای کسانی که اولویتشان طراحی جمع‌وجور و ظاهر زیباست، انتخابی عالی است، اما نیاز به برنامه‌ریزی دقیق برای انتخاب قطعات دارد.
Nano-ITX و Pico-ITX
این فرم فکتورها (Nano-ITX: ۱۲۰ × ۱۲۰ میلی‌متر؛ Pico-ITX: ۱۰۰ × ۷۲ میلی‌متر) برای مصارف صنعتی و تخصصی طراحی شده‌اند، نه سیستم‌های دسکتاپ معمولی.
- ویژگی‌ها: فاقد اسلات PCIe، مجهز به پردازنده‌های کم‌مصرف و رم لحیم‌شده.
- کاربرد: مناسب برای اینترنت اشیا (IoT)، تجهیزات پزشکی، خودروهای هوشمند و سیستم‌های جاسازی‌شده.
- محدودیت‌ها: عدم پشتیبانی از قطعات استاندارد دسکتاپ و کاربرد محدود در پروژه‌های خاص.
این مادربردها برای کاربران عادی یا گیمرها مناسب نیستند و بیشتر در سناریوهای صنعتی استفاده می‌شوند.
E-ATX (Extended ATX)
E-ATX با ابعادی بزرگ‌تر از ۳۳۰ × ۳۰۵ میلی‌متر، برای سیستم‌های حرفه‌ای و پیشرفته طراحی شده است.
- ویژگی‌ها: ۸ اسلات رم (تا ۲۵۶ گیگابایت یا بیشتر)، چند اسلات PCIe x16، چندین اسلات M.2 و گاهی دو سوکت CPU.
- کاربرد: مناسب برای گیمینگ های-اند، ورک‌استیشن‌ها، رندرینگ سنگین و سرورها.
- چالش‌ها: نیاز به کیس‌های Full-Tower یا سرور، قیمت بالا و مصرف انرژی بیشتر.
E-ATX برای کاربرانی که به دنبال نهایت عملکرد و امکانات هستند، بهترین انتخاب است، اما برای کاربران عادی بیش از حد نیاز است.
مقایسه فنی فرم فکتورها
| فرم فکتور | ابعاد (mm) | اسلات‌های ارتقا | مناسب برای | نکات کلیدی |
|---|---|---|---|---|
| ATX | ۳۰۵ × ۲۴۴ | ۴ رم، چند PCIe x16، چند M.2 | گیمینگ، سیستم‌های عمومی | انعطاف‌پذیری بالا در ارتقا |
| Micro-ATX | ~۲۴۴ × ۲۴۴ | ۲-۴ رم، ۱-۲ PCIe x16، M.2 | سیستم‌های میان‌رده، خانگی | قیمت مناسب، امکانات کافی |
| Mini-ITX | ۱۷۰ × ۱۷۰ | ۱ PCIe x16، ۱-۲ رم | سیستم‌های کوچک، HTPC | محدودیت در ارتقا، جمع‌وجور |
| Nano/Pico-ITX | ~۱۲۰ × ۱۲۰ / ~۱۰۰ × ۷۲ | معمولاً بدون PCIe، رم لحیم‌شده | سیستم‌های صنعتی، IoT | کاربرد تخصصی، غیرمناسب دسکتاپ |
| E-ATX | >۳۳۰ × ۳۰۵ | ۸ رم، چند PCIe x16، چند M.2 | ورک‌استیشن، سرور | عملکرد بالا، نیاز به کیس بزرگ |
کدام فرم فکتور برای شما مناسب است؟
انتخاب فرم فکتور به نیازها، بودجه و نوع کیس شما بستگی دارد:
- ATX: اگر فضای کافی دارید و به سیستمی با قابلیت ارتقای بالا برای گیمینگ یا کارهای حرفه‌ای نیاز دارید، ATX بهترین انتخاب است.
- Micro-ATX: برای سیستم‌های اقتصادی با امکانات کافی و کیس‌های کوچک‌تر، این فرم فکتور تعادل خوبی بین قیمت و عملکرد ارائه می‌دهد.
- Mini-ITX: اگر به دنبال سیستمی جمع‌وجور، بی‌صدا یا قابل حمل هستید، Mini-ITX مناسب است، اما ارتقا محدود و هزینه بالاتر دارد.
- Nano/Pico-ITX: این گزینه‌ها برای پروژه‌های صنعتی یا تخصصی مناسب هستند و برای دسکتاپ توصیه نمی‌شوند.
- E-ATX: برای کاربران حرفه‌ای که به چند GPU، رم بالا یا سیستم‌های سروری نیاز دارند، E-ATX بهترین انتخاب است، به شرطی که کیس مناسب داشته باشید.
با انتخاب فرم فکتور مناسب، می‌توانید سیستمی کارآمد، متناسب با نیازها و قابل ارتقا برای آینده بسازید.
