توسط : اینترنت طبقاتی یا دسترسی عادلانه؟ نگاهی به چالش‌های فیلترینگ در ایران
به گزارش هاریکا به نقل از خبرآنلاین، بحث فیلترینگ اینترنت در ایران سال‌هاست که به یکی از موضوعات داغ و پرحاشیه تبدیل شده است. اخیراً واژه «اینترنت طبقاتی» به‌عنوان مفهومی جنجالی در گفت‌وگوهای عمومی و رسانه‌ای مطرح شده و واکنش‌های متعددی را برانگیخته است. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی، در گفت‌وگویی با خبرآنلاین این واژه را صرفاً یک «واژه‌سازی سیاسی» می‌داند که برای انتقال پیام‌های خاص و ایجاد خشم در میان مخالفان طرح‌های جدید به کار برده شده است. او تأکید می‌کند که در حوزه اینترنت، مفهومی به نام «طبقه» وجود ندارد و این اصطلاح تنها برای جلب توجه و تحریک احساسات عمومی استفاده می‌شود.
فیروزآبادی توضیح می‌دهد که ایده دسترسی متفاوت به اینترنت برای گروه‌های خاص، مانند دانشجویان، کسب‌وکارها، پژوهشگران و حتی حوزه‌های علمیه، مدت‌هاست در شورای عالی فضای مجازی و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه مطرح بوده است. این طرح که در دولت سیزدهم شکل گرفت، با هدف کاهش آسیب‌های فیلترینگ شدید بر کسب‌وکارها و جامعه عمومی ارائه شد. با این حال، او معتقد است که شدت بالای فیلترها در ایران، موفقیت چنین طرح‌هایی را غیرممکن کرده است. به گفته فیروزآبادی، تا زمانی که فضای مجازی به شدت محدود باشد، ایده‌هایی مانند دسترسی ویژه برای گروه‌های خاص، در عمل به تثبیت وضعیت موجود منجر می‌شود و نمی‌تواند مشکلات را حل کند.
او با صراحت اعلام می‌کند که با دسته‌بندی کاربران در دسترسی به اینترنت موافق نیست. به اعتقاد او، تنها در صورتی این طرح‌ها می‌توانند موفق باشند که فیلترینگ به‌طور قابل توجهی کاهش یابد. برای مثال، سایت‌های پزشکی که به موضوعات حساس مانند روابط جنسی می‌پردازند، باید برای متخصصان این حوزه در دسترس باشند. یا پژوهشگران علوم سیاسی و خبرنگاران باید بتوانند به سایت‌های خبری جعلی دسترسی داشته باشند تا بتوانند تحلیل‌های دقیق‌تری ارائه دهند. این نوع دسترسی هدفمند، تنها در فضایی بازتر و با فیلترینگ کمتر قابل اجراست.
فیروزآبادی همچنین به شرایط خاص کشور اشاره می‌کند و می‌گوید در زمان بحران یا جنگ، محدودیت‌های اینترنتی مانند قطعی موقت یا کاهش دسترسی به ارتباطات بین‌المللی قابل درک است. اما در شرایط عادی، فضای مجازی باید مانند سایر جنبه‌های زندگی روزمره، در دسترس همه باشد. او با اشاره به وعده‌های رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان، برای کاهش فیلترینگ، تأکید می‌کند که دولت باید به این تعهد پایبند بماند و برای باز کردن فضای مجازی تلاش کند. این وعده، به‌ویژه در جریان انتخابات، مورد توجه بسیاری از مردم قرار گرفت که از محدودیت‌های کنونی خسته شده‌اند.
طرح کمیته تسهیل کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال، که در دولت سیزدهم مطرح شد، تلاشی برای کاهش آسیب‌های فیلترینگ بر کسب‌وکارها، رسانه‌ها و جامعه بود. با این حال، فیروزآبادی معتقد است که این طرح در شرایط کنونی، به دلیل شدت بالای فیلترینگ، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. او جنجال‌های اخیر را نتیجه فضای بسته کنونی می‌داند و راه‌حل را در بازتر کردن فضای مجازی می‌بیند. این دیدگاه نشان‌دهنده نیاز مبرم به بازنگری در سیاست‌های فیلترینگ است تا اینترنت به ابزاری برای پیشرفت و توسعه تبدیل شود، نه مانعی برای کسب‌وکارها و کاربران.
در حال حاضر، فیلترینگ شدید نه‌تنها به کسب‌وکارهای دیجیتال و استارتاپ‌ها آسیب زده، بلکه اعتماد عمومی به فضای مجازی را کاهش داده است. بسیاری از کاربران برای دسترسی به محتوای مورد نیاز خود به ابزارهای دور زدن فیلتر روی آورده‌اند، که خود خطرات امنیتی و حریم خصوصی را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، این محدودیت‌ها باعث شده‌اند که ایران در مقایسه با سایر کشورها، از نظر دسترسی به اینترنت و توسعه اقتصاد دیجیتال عقب بماند.
فیروزآبادی معتقد است که باز کردن فضای مجازی، نه‌تنها به نفع کاربران عادی و کسب‌وکارهاست، بلکه می‌تواند به تحقق وعده‌های دولت برای توسعه اقتصاد دیجیتال و افزایش شفافیت کمک کند. او تأکید می‌کند که سیاست‌گذاری در این حوزه باید از واژه‌سازی‌های سیاسی و جنجال‌آفرینی فاصله بگیرد و به سمت راه‌حل‌های عملی و فراگیر حرکت کند. اگر دولت بتواند شدت فیلترینگ را کاهش دهد و دسترسی عادلانه‌تری برای همه فراهم کند، می‌توان امیدوار بود که فضای مجازی ایران به جای مانع، به فرصتی برای رشد و نوآوری تبدیل شود.
