توسط : به گزارش هاریکا و به نقل از خبر آنلاین، مرضیه ادهم، پژوهشگر حوزه رسانه و ارتباطات، به نقد واژه‌هایی مثل «اینترنت ملی»، «شبکه پاک» و «اینترنت اضطراری» پرداخته و هشدار داده که این اصطلاحات اغلب برای پنهان کردن محدودیت‌ها و تبعیض در دسترسی به اینترنت به کار می‌روند. او معتقد است که سیاست‌های طبقاتی‌سازی اینترنت نه‌تنها به کنش‌های جمعی آسیب می‌زنه، بلکه شکاف‌های اجتماعی و ارتباطی رو عمیق‌تر می‌کنه. در ادامه، خلاصه‌ای از این گفت‌وگو و نکات کلیدی اون رو مرور می‌کنیم.
ادهم درباره اصطلاحاتی مثل «اینترنت ملی» توضیح می‌ده که این واژه‌ها گمراه‌کننده‌ان. به گفته او، اینترنت به ذاتش یه شبکه جهانیه که همه رو به هم وصل می‌کنه، ولی وقتی صفت «ملی» بهش اضافه می‌شه، عملاً به معنای محدود کردن دسترسی یا ایجاد یه شبکه کنترل‌شده‌ست. او می‌گه: «این اصطلاحات معمولاً برای توجیه محدودیت‌ها طراحی شدن و واقعیت رو پنهان می‌کنن. مثلاً می‌گن اینترنت باید امن باشه تا کسب‌وکارها آسیب نبینن، ولی این یعنی فقط یه عده خاص می‌تونن از اینترنت کامل استفاده کنن.»
یکی از نگرانی‌های اصلی ادهم، تأثیر اینترنت طبقاتی بر کنش‌های جمعی و مدنیه. اون تأکید می‌کنه که اینترنت یه ابزار اجتماعیه که به افراد اجازه می‌ده صداهاشون رو به گوش بقیه برسونن. اما وقتی دسترسی به اینترنت محدود یا طبقه‌بندی می‌شه، این امکان کم‌رنگ می‌شه و باعث رانت، فساد و حتی بازار سیاه می‌شه. به نظر ادهم، این محدودیت‌ها کیفیت زندگی دیجیتال رو پایین میاره و فرصت‌های برابر برای کنشگری مدنی رو از بین می‌بره.
ادهم درباره واکنش مردم به این سیاست‌ها می‌گه که تجربه‌های تلخ فیلترینگ و قطعی‌های مکرر اینترنت، مثل اتفاقات سال ۱۴۰۱ یا جنگ ۱۲روزه، باعث شده که مردم به این واژه‌ها بدبین بشن. اون‌ها حس می‌کنن به جای باز شدن درهای گفت‌وگو، پنجره‌های محدود و خاص برای یه عده خاص باز شده و این باعث ناامیدی و شکاف بیشتر بین مردم و حاکمیت شده.
از نظر ادهم، دسترسی آزاد به اینترنت یه حق شهروندی به حساب میاد، همون‌طور که تو خیلی از کشورها به رسمیت شناخته شده. تو ایران، هرچند قانون اساسی حق دسترسی به اطلاعات و انتشار اون رو تضمین کرده، اما هنوز قانون مشخصی برای دسترسی آزاد به اینترنت وجود نداره. فعالان رسانه‌ای و کنشگران هم بارها گفتن که اینترنت نباید ابزار تبعیض باشه و همه باید به یه اندازه بهش دسترسی داشته باشن.
وقتی صحبت به نقش دانشگاه‌ها و نهادهای مدنی می‌رسه، ادهم معتقد است که این نهادها می‌تونن با ارائه راهکارهای فنی، امنیتی و آموزشی، آگاهی عمومی رو بالا ببرن و به مسئولان فشار بیارن که پاسخگو باشن. ولی متأسفانه، خیلی از این نهادها الان بی‌تفاوت شدن و از سیاست‌گذاری فاصله گرفتن. به نظر ادهم، برای تغییر این وضعیت، باید یه گفت‌وگوی ملی واقعی بین حاکمیت، دانشگاه‌ها، جامعه مدنی و مردم شکل بگیره. او می‌گه: «مردم به هر حال از اینترنت استفاده می‌کنن، حتی اگه با فیلترشکن باشه. اگه این گفت‌وگو شکل نگیره، شکاف‌ها و خسارت‌ها بیشتر می‌شه.»
در نهایت، ادهم هشدار می‌ده که اصطلاحاتی مثل «اینترنت ملی» و «شبکه پاک» بیشتر از اینکه راه‌حل باشن، ابزار توجیه محدودیت‌ها هستن. اگه هدف، یه فضای دیجیتال عادلانه و پویاست، باید به جای ایجاد تبعیض، روی دسترسی برابر و ارتقای سواد رسانه‌ای تمرکز کرد. این گفت‌وگو نشون می‌ده که بدون مشارکت مردم و نهادهای مدنی، سیاست‌های اینترنت‌محور نه‌تنها به نتیجه نمی‌رسن، بلکه می‌تونن به اعتماد عمومی و همبستگی اجتماعی آسیب بزنن.
