توسط : تصویب طرح ملی هوش مصنوعی در مجلس: گامی بزرگ برای پیشرفت فناوری در ایران
در گامی مهم برای توسعه فناوری‌های پیشرفته در ایران، کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی طرح ملی هوش مصنوعی را با تصویب ۱۳ ماده به سرانجام رساند. این طرح که به‌زودی برای بررسی نهایی به صحن علنی مجلس ارائه می‌شود، قرار است به قانونی مترقی تبدیل شود که مسیر پیشرفت کشور در حوزه هوش مصنوعی را هموار کند. این اقدام نه‌تنها پاسخ به مطالبات رهبر انقلاب و جامعه نخبگان برای قرار گرفتن ایران در جمع ۱۰ کشور برتر جهان در حوزه هوش مصنوعی است، بلکه بستری قانونمند برای فعالان این حوزه فراهم می‌آورد.
محمد رستمی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن، در گفت‌وگو با خانه ملت اعلام کرد که این طرح از دو سال پیش با تلاش مصطفی طاهری، رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICT) کمیسیون، تدوین شده است. به گفته رستمی، طرح پس از بررسی‌های گسترده در کمیسیون و صحن علنی، به‌صورت دو شوری برای رفع ایرادات به کمیسیون ارجاع شد و حالا با تصویب ۱۳ ماده، آماده بارگذاری در سامانه مجلس است. این فرآیند نشان‌دهنده عزم جدی مجلس برای تسریع در قانون‌گذاری این حوزه استراتژیک است.
این طرح، مشابه قانون جهش تولید دانش‌بنیان که به ساماندهی و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان منجر شد، با هدف ایجاد چارچوبی منسجم برای توسعه هوش مصنوعی طراحی شده است. رستمی تأکید کرد که قانون هوش مصنوعی می‌تواند با ساماندهی تشکیلاتی و تأمین منابع مالی، به فعالان این حوزه کمک کند تا نوآوری‌های خود را در محیطی قانونمند به ثمر برسانند. این قانون نه‌تنها به تقویت زیرساخت‌های فناوری کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز تربیت نیروی انسانی متخصص، مدیریت داده‌ها و توسعه پردازنده‌های پیشرفته خواهد بود.
بر اساس جزئیات اعلام‌شده، طرح ملی هوش مصنوعی شامل تأسیس «سازمان ملی هوش مصنوعی» زیر نظر رئیس‌جمهور است که چهار حوزه اصلی فعالیت را پوشش می‌دهد: سیاست‌گذاری کلان، تربیت نیروی انسانی، مدیریت داده‌ها و تنظیم‌گری. این سازمان با همکاری دستگاه‌هایی مانند وزارت ارتباطات، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت علوم و صندوق نوآوری و شکوفایی، به راهبری و هدف‌گذاری در این حوزه می‌پردازد. همچنین، طرح شامل مشوق‌هایی مانند تسهیلات خدمت نظام‌وظیفه برای پژوهشگران و معافیت‌های گمرکی برای تجهیزات پردازشی هوش مصنوعی است که تولید داخلی آن‌ها ممکن نیست.
با این حال، این طرح با انتقاداتی نیز مواجه بوده است. مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاداتی با نگاه امنیتی و دولتی‌سازی ارائه کرده که نگرانی‌هایی را در میان کارشناسان ایجاد کرده است. به گفته نایب‌رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نصر تهران، این نگاه می‌تواند توسعه این فناوری را از مسیر کارشناسی خارج کند. با وجود این، موافقان طرح، مانند جواد حسینی‌کیا، نایب‌رئیس کمیسیون صنایع، معتقدند که هوش مصنوعی ظرفیت‌های بزرگی برای تقویت نظام مالی و اقتصادی کشور دارد و باید با جدیت پیگیری شود.
طرح ملی هوش مصنوعی در حالی به مراحل نهایی خود نزدیک می‌شود که ایران با داشتن سرمایه انسانی قوی و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال، پتانسیل بالایی برای رقابت در این حوزه دارد. تصویب این قانون می‌تواند ایران را در مسیر تبدیل شدن به یکی از پیشگامان هوش مصنوعی در منطقه و جهان قرار دهد، به‌ویژه اگر با همکاری بخش خصوصی و دانشگاه‌ها و رفع موانع موجود همراه شود. انتظار می‌رود با بررسی نهایی در صحن علنی، این طرح به‌زودی به قانون تبدیل شود و راه را برای تحولات بزرگ در اکوسیستم فناوری ایران باز کند.
