توسط : رونمایی از دستیارهای هوشمند بومی: تحول در حکمرانی دستگاه‌های اجرایی ایران
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران در تاریخ 25 مرداد 1404، از نسخه اولیه دستیارهای هوش مصنوعی برای 13 دستگاه اجرایی کشور رونمایی کرد. این دستیارها که با همکاری دانشگاه‌های برتر ایران و بر پایه مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) بومی با پشتیبانی کامل از زبان فارسی توسعه یافته‌اند، گامی بزرگ در جهت هوشمندسازی فرآیندها و ارتقای خدمات دولتی محسوب می‌شوند. تمامی داده‌های این پروژه در سکوی ملی هوش مصنوعی ایران ذخیره و پردازش می‌شود که امنیت و پایداری اطلاعات را تضمین می‌کند.
فازهای اجرایی پروژه
این طرح در چهار فاز کلیدی اجرا می‌شود:
- فاز اول: گردآوری و بارگذاری قوانین و مقررات دستگاه‌های اجرایی برای ایجاد پایه‌ای جامع از اطلاعات.
- فاز دوم: تمرکز بر قوانین کاربردی و اولویت‌بندی داده‌های موردنیاز برای عملیات روزمره.
- فاز سوم: مدل‌سازی پیش‌بینی‌ها با استفاده از تحلیل داده‌ها برای پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های هوشمند.
- فاز چهارم: کاربردی‌سازی دستیارهای هوش مصنوعی برای ارائه مشاوره‌های راهبردی و تصمیم‌سازی در سطوح مدیریتی.
وزارتخانه‌ها و دانشگاه‌های همکار
در فاز نخست، 10 دستگاه اجرایی شامل وزارتخانه‌های بهداشت، اقتصاد، صنعت، میراث فرهنگی، ارتباطات، نفت، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست از این فناوری بهره‌مند خواهند شد. دانشگاه‌های معتبری مانند صنعتی اصفهان (برای وزارت صنعت)، تهران (وزارت نفت)، شهید بهشتی (وزارت علوم و ورزش)، شیراز (جهاد کشاورزی) و الزهرا (ارتباطات) مسئولیت توسعه این دستیارها را بر عهده دارند. برخی دانشگاه‌ها، مانند صنعتی شریف و علامه طباطبایی، به دلیل تخصصشان دو مأموریت را هم‌زمان پیش می‌برند.
اهداف و چالش‌ها
هدف اصلی این پروژه، بهبود کارایی فرآیندهای اداری، تسریع در تصمیم‌گیری‌ها و افزایش شفافیت و پاسخگویی در خدمات دولتی است. حسین افشین، معاون علمی رئیس‌جمهور، تأکید کرده که داده‌ها نقش محوری در این طرح دارند و دسترسی به اطلاعات جامع دستگاه‌ها برای موفقیت آن ضروری است. با این حال، چالش‌هایی مانند محدودیت دسترسی به داده‌ها به دلیل مسائل امنیتی، نیاز به به‌روزرسانی مستمر قوانین و آموزش کارکنان برای استفاده مؤثر از این فناوری وجود دارد.
چشم‌انداز و تأثیرات
این پروژه که با بودجه‌ای حدود 15 میلیارد تومان برای هر وزارتخانه پشتیبانی می‌شود، تا پایان سال 1404 تکمیل خواهد شد و دستیار هوش مصنوعی رئیس‌جمهور نیز برای مشاوره اقتصادی به کابینه مسعود پزشکیان ارائه می‌شود. این دستیارها در ابتدا به‌عنوان پیشخوان اطلاعاتی عمل می‌کنند و با پیشرفت پروژه، نقش‌های راهبردی‌تری در تحلیل و پیش‌بینی خواهند داشت. این طرح می‌تواند ایران را در میان کشورهای پیشرو در استفاده از هوش مصنوعی در حکمرانی قرار دهد، به‌ویژه با توجه به رتبه 14 تا 16 جهانی ایران در حوزه علمی هوش مصنوعی و رتبه ششم در یادگیری ماشین در جهان اسلام.
محمدباقر غزنوی، ناظر پروژه، این طرح را به‌عنوان یک فدراسیون از دستیارهای اختصاصی توصیف کرد که در نهایت به یک دستیار هوشمند جامع برای مقامات ارشد، از جمله رئیس‌جمهور، منجر خواهد شد. این تحول نه‌تنها فرآیندهای دولتی را کارآمدتر می‌کند، بلکه با ایجاد شفافیت و پاسخگویی، رضایت عمومی را افزایش خواهد داد.
