توسط : چرا هزینه نوسازی شبکه مخابرات از مشترکین گرفته خواهد شد
این روزها اجرای طرح نوسازی شبکه مخابراتی ایران و جایگزینی فناوری‌های قدیمی با فیبر نوری، بحث‌برانگیز شده است. شرکت مخابرات ایران در قالب طرح «طوبی» این تغییرات را آغاز کرده، اما برخی شهروندان معتقدند که این طرح برای آن‌ها اجباری شده و مجبورند برای این تغییر، مبلغی در حدود یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بپردازند. این موضوع سوالات زیادی را مطرح کرده است: چرا این مهاجرت به فیبر نوری اجباری است؟ این هزینه دقیقاً بابت چه چیزی دریافت می‌شود؟ و آیا اصولاً نوسازی شبکه مخابراتی باید از جیب مشترکین تأمین شود؟
به گزارش رسانه ها ی معتبر، بیش از ۳۰ سال از ورود فیبر نوری به زیرساخت‌های مخابراتی ایران می‌گذرد. این فناوری که در سطح جهانی بخش مهمی از تجهیزات ارتباطی را تشکیل می‌دهد، در ایران به‌کندی توسعه یافته و هنوز در ارتباطات ثابت چندان گسترده نشده است.
اما در کنار روند کند اجرای این پروژه، اخیراً گلایه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی درباره دریافت هزینه اجباری از مشترکین برای کابل‌کشی فیبر نوری منتشر شده است. این شکایات بیشتر به برخی مناطق استان گیلان مربوط می‌شود، جایی که ساکنان آن ادعا دارند که تلفن‌هایشان بدون اطلاع قبلی قطع شده و تنها در صورت پرداخت هزینه، دوباره به شبکه متصل خواهند شد. این موضوع برای بسیاری از خانواده‌ها، به‌ویژه سالمندان، مشکلاتی را ایجاد کرده است.
نکته‌ای که کارشناسان مطرح می‌کنند، این است که چرا هزینه نوسازی شبکه مخابراتی، که مالکیت آن در اختیار شرکت مخابرات ایران است، باید از مردم دریافت شود؟ این در حالی است که مخابرات از این شبکه درآمد دارد و طبیعتاً هزینه توسعه و ارتقای آن نیز باید بر عهده این شرکت باشد.
در همین راستا، «داوود زارعیان»، معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات ایران، در گفت‌وگو با دیجیاتو اظهار داشت: «مخابرات نباید هزینه‌های فیبر نوری را بر عهده بگیرد. در تمامی فناوری‌های ارتباطی این روند وجود داشته است؛ مثلاً هنگام انتقال از نسل‌های قدیمی‌تر تلفن همراه به نسل‌های جدیدتر نیز همین اتفاق افتاد. درست مانند زمانی که لوازم خانگی با فناوری‌های پیشرفته تولید می‌شوند و مردم در صورت تمایل آن‌ها را خریداری می‌کنند، در حوزه ارتباطات هم باید چنین باشد.»
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات: «هزینه فیبر نوری زیاد نیست»
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات ایران بر این باور است که هزینه استفاده از فیبر نوری چندان بالا نیست. او توضیح می‌دهد: «در مقایسه با بسیاری از خدماتی که مردم روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنند، هزینه فیبر نوری بسیار پایین‌تر است. به‌عنوان مثال، در حال حاضر هزینه سیم‌کشی داخلی برق یک خانه ممکن است حداقل ۱۲ میلیون تومان باشد، درحالی‌که هزینه کابل‌کشی فیبر نوری حداکثر به یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد. بنابراین، این مبلغ در مقایسه با سایر هزینه‌ها چندان قابل‌توجه نیست.»
راهکار برای معترضان: شکایت در سامانه ۱۹۵
از سوی دیگر، «وحید مختاری»، سرپرست معاونت راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در گفت‌وگو با دیجیاتو اعلام کرده است: «در تغییرات فناوری قبلی که در سرویس‌های مخابراتی اعمال شده، هیچ‌گاه از مردم هزینه‌ای دریافت نشده است. حتی در موضوع تعرفه‌ها، توافقی انجام شده که هزینه اتصال تلفن ثابت تغییر نکند.»
مختاری همچنین خطاب به مشترکانی که نسبت به این موضوع معترض هستند، می‌گوید: «اگر فردی معتقد است که شرکت مخابرات او را مجبور به استفاده از فیبر نوری و پرداخت هزینه کرده یا شبکه تلفنی او بدون رضایت جمع‌آوری شده است، می‌تواند شکایت خود را از طریق سامانه ۱۹۵ ثبت کند.»
هشدار به شرکت مخابرات درباره دریافت هزینه از مشترکین
سرپرست معاونت راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات در ادامه تأکید می‌کند که «مواردی بوده که در این خصوص، به شرکت مخابرات اخطار داده شده و مکاتبات لازم از سوی حوزه نظارت انجام شده است. باید توجه داشت که هیچ مجوزی برای دریافت هزینه از مشترکین در این زمینه به شرکت مخابرات ایران داده نشده است.»
آینده شبکه مخابرات: حذف تدریجی سیم مسی
بااین‌حال، معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات، ضمن تأیید محدودیت‌هایی در ارائه خدمات سیم مسی، توضیح می‌دهد: «در برخی مناطق کشور، دیگر امکان ارائه خدمات مبتنی بر سیم مسی وجود ندارد. البته این موضوع ممکن است در نقاط محدودی رخ دهد، اما به‌هرحال، به دلیل مشکلات زیرساختی، پیشنهاد شده که مشترکین از فیبر نوری استفاده کنند. البته کسی را مجبور به این کار نکرده‌ایم، اما واقعیت این است که در آینده، در برخی نقاط کشور، استفاده از سیم مسی دیگر ممکن نخواهد بود، زیرا این فناوری از نظر فنی و تکنولوژیکی قابل توسعه نیست.»
او در پاسخ به این سؤال که «آیا مشخص است که این تغییرات دقیقاً چه زمانی اجرایی خواهند شد؟» توضیح می‌دهد: «در برخی مناطق، حتی همین حالا هم دیگر امکان استفاده از سیم مسی وجود ندارد. به‌عنوان مثال، در مکان‌هایی که سیم مسی به سرقت رفته یا در مناطقی که به‌تازگی توسعه یافته‌اند، سرمایه‌گذاری روی سیم مسی دیگر مقرون‌به‌صرفه نیست، زیرا حتی مشتری هم برای آن وجود ندارد.»
سرقت تجهیزات مخابراتی در روستاهای تهران و گیلان؛ جایگزینی با فیبر نوری
زارعیان با اشاره به مشکلات ناشی از سرقت تجهیزات مخابراتی در برخی مناطق کشور می‌گوید: «در استان‌های تهران و گیلان، ده‌ها روستا وجود دارند که تجهیزات مخابراتی آن‌ها به‌طور کامل به سرقت رفته است و امکان بازسازی شبکه در این مناطق وجود ندارد. به همین دلیل، پیشنهاد ما به ساکنان این مناطق این است که برای اتصال مجدد به شبکه، از فیبر نوری استفاده کنند، چراکه این فناوری در برابر سرقت مقاوم‌تر است و امکان سرقت آن تقریباً از بین می‌رود.»
سرنوشت خانوارهایی که به اینترنت نیاز ندارند
زارعیان درباره وضعیت خانوارهایی که نیازی به اینترنت ندارند، توضیح می‌دهد: «حتی خانواده‌هایی که از اینترنت استفاده نمی‌کنند نیز باید به فیبر نوری متصل شوند، زیرا خطوط تلفن آن‌ها بر بستر این فناوری ارائه خواهد شد. بااین‌حال، استفاده از اینترنت بر عهده خودشان خواهد بود؛ اگر تمایلی به استفاده نداشته باشند، می‌توانند تنها از خدمات تلفن ثابت بهره ببرند و در صورت نیاز، در آینده از اینترنت این بستر نیز استفاده کنند.»
مناطق مشمول طرح فیبر نوری؛ چرا برخی مناطق اجباراً تغییر می‌کنند؟
معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات ایران تأکید دارد که تنها بخش کوچکی از شبکه مخابرات کشور به فیبر نوری مجهز خواهد شد و این تغییرات اجباری در مناطقی انجام می‌شود که سرقت تجهیزات چندین‌بار رخ داده است. او می‌گوید: «محدوده مناطقی که ملزم به استفاده از فیبر نوری هستند، کمتر از یک‌صدم کل شبکه را شامل می‌شود. این مناطق معمولاً جاهایی هستند که بیش از سه مرتبه تجهیزات مخابراتی آن‌ها به سرقت رفته است، بنابراین سرمایه‌گذاری مجدد روی زیرساخت‌های قدیمی در آن‌ها امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل، مخابرات در این نقاط، خدمات تلفن ثابت را نیز از طریق بستر فیبر نوری ارائه خواهد داد. مشترکان می‌توانند در صورت تمایل، از اینترنت این شبکه هم بهره ببرند.»
آینده فیبر نوری؛ آیا این تغییرات اجباری خواهند شد؟
زارعیان با اشاره به اهمیت فناوری فیبر نوری از دو جنبه مختلف می‌گوید: «از نظر داخلی، اجرای این طرح در حال حاضر به‌صورت اختیاری است؛ به این معنا که برخی مشتریان ممکن است بخواهند از این فناوری استفاده کنند و برخی دیگر تمایلی نداشته باشند یا حتی ترجیح دهند به سراغ فناوری‌های بی‌سیم بروند. اما اگر از دید جهانی به این موضوع نگاه کنیم، به نظر می‌رسد که این مهاجرت به فیبر نوری به‌تدریج به یک ضرورت تبدیل شود. البته این اجبار به این معنا نیست که مخابرات به‌صورت دستوری مشترکان را مجبور به تغییر کند، بلکه از نظر تکنولوژیکی، پیشرفت‌های جدید به‌گونه‌ای است که در آینده، بسترهای قدیمی مانند ADSL و VDSL دیگر پاسخگوی نیاز کاربران نخواهند بود و در نتیجه، خودبه‌خود کنار گذاشته می‌شوند.»
مردم خودشان به‌مرور به استفاده از فیبر نوری روی می‌آورند
زارعیان معتقد است که تغییر به سمت فیبر نوری روندی طبیعی خواهد داشت، همان‌طور که با ورود نسل‌های جدید تلفن همراه این تغییر رخ داد. او توضیح می‌دهد: «وقتی نسل سوم و چهارم تلفن همراه جایگزین نسل دوم شد، هیچ فرد یا سازمانی کسی را مجبور به تغییر گوشی نکرد، اما به‌مرور، کیفیت پایین فیلم‌ها و تصاویر در نسل دوم باعث شد مردم خودشان به استفاده از نسل‌های جدیدتر روی بیاورند. درباره فیبر نوری هم همین اتفاق خواهد افتاد.»
وی همچنین تأکید می‌کند که مخابرات قصد ندارد به‌صورت مستقیم بستر کابل مسی را حذف کند، اما با توجه به روندهای جهانی، مردم به‌مرور دیگر از آن استفاده نخواهند کرد؛ چراکه این فناوری قدیمی کارایی لازم را نخواهد داشت.
مخابرات نمی‌تواند فناوری قدیمی را بدون مجوز حذف کند
در مقابل این ادعا، وحید مختاری، سرپرست معاونت راهبردی و توسعه بازار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با اشاره به قوانین موجود می‌گوید: «شرکت مخابرات ایران در اردیبهشت ۱۴۰۳ پروانه UNSP را دریافت کرده که بر اساس آن مجاز به ارائه سرویس فیبر نوری به مشترکین خود است. اما در ماده ۸ این پروانه تصریح شده که مخابرات متعهد به حفظ وضعیت فعلی شبکه و خدمات است و نمی‌تواند بدون تأیید سازمان تنظیم مقررات، تغییری در فناوری ایجاد کرده یا خدماتی را به‌طور اجباری حذف کند.»
وی همچنین می‌افزاید: «اگر مخابرات قصد تغییر فناوری را داشته باشد، باید ابتدا مجوز رسمی از این سازمان دریافت کند که تاکنون چنین مجوزی صادر نشده است. بنابراین، مانند سایر شرکت‌های دارای پروانه UNSP، مخابرات تنها می‌تواند فیبر نوری را به مشترکانی که خواهان سرعت و پهنای باند بالاتر هستند، ارائه دهد. اما این موضوع به معنای جمع‌آوری اجباری خطوط مسی و الزام مشترکین به استفاده از فیبر نوری نیست.»
آیا فیبر نوری برای همه اجباری خواهد شد؟
شرکت مخابرات ایران بر این باور است که فیبر نوری فناوری آینده است و به‌مرور زمان مردم مجبور خواهند شد از آن استفاده کنند تا بتوانند از خدمات جدید بهره ببرند. اما مختاری، نماینده سازمان تنظیم مقررات، تأکید دارد که اگر در آینده قرار باشد چنین تغییری رخ دهد، این موضوع باید ابتدا در سازمان مطرح شده و تصمیم‌گیری‌های لازم صورت گیرد.
او همچنین درباره هزینه‌هایی که برخی شهروندان بابت اجرای طرح فیبر نوری پرداخت کرده‌اند، توضیح می‌دهد: «این هزینه‌ها مربوط به توسعه شبکه فیبر نوری نیست. انتقال فناوری از سوی مخابرات یا سایر اپراتورها تا ورودی ساختمان‌ها انجام می‌شود و برای این بخش، مشترکان نباید هیچ هزینه‌ای بپردازند.»
عدم شفافیت سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده
در چنین شرایطی، انتظار می‌رود سازمان‌های مربوط به حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در این موضوع ورود کرده و از حقوق مشترکین دفاع کنند. اما به نظر می‌رسد که عملکرد آن‌ها در این زمینه چندان شفاف و مشخص نیست.
روابط عمومی سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و تولیدکننده در پاسخ به پرسش دیجیاتو تنها این توضیح را ارائه کرده است: «ما قبول داریم که به عنوان سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان باید در این حوزه پاسخگو باشیم، اما این سازمان ضوابط خاص خود را دارد و بر اساس همین ضوابط تصمیم می‌گیرد که در یک موضوع مداخله کند یا نه.»
✅ مطلب پیشنهادی: کاویار نسخه لوکس گلکسی S25 اولترا را با الهام از جان ویک عرضه کرد
