توسط : چرا خاموشی‌های برق ادامه دارد؟ نقدی بر اتهامات علیه صنعت ماینینگ
در نشست خبری کارگروه ماینینگ انجمن بلاکچین ایران که روز یکشنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۴ برگزار شد، فعالان این صنعت با ارائه آمار و تحلیل‌های دقیق، به بررسی دلایل واقعی خاموشی‌های برق در کشور پرداختند. آن‌ها ضمن رد اتهامات مطرح‌شده علیه صنعت ماینینگ، انگشت اتهام را به سمت مشکلات ساختاری شبکه برق و سیاست‌گذاری‌های نادرست وزارت نیرو نشانه رفتند. به گفته این فعالان، ماینینگ نه‌تنها عامل خاموشی‌ها نیست، بلکه می‌توانست به‌عنوان فرصتی برای توسعه اقتصادی و کاهش ناترازی انرژی عمل کند.
علی بابک‌نیا، رئیس کارگروه ماینینگ، در این نشست با اشاره به پتانسیل‌های ازدست‌رفته این صنعت، اظهار داشت که ماینینگ می‌توانست با ایجاد ۵ هزار شغل مستقیم و جذب سرمایه‌ای بالغ بر ۶ هزار میلیارد تومان، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا کند. اما به‌جای حمایت، وزارت نیرو این صنعت را به‌عنوان مقصر اصلی مشکلات شبکه برق معرفی کرده است. او با انتقاد از این رویکرد، تأکید کرد که اگر پیشنهادهای صنعت ماینینگ جدی گرفته می‌شد، شاید امروز شاهد قطعی‌های مکرر برق نبودیم.
یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده توسط فعالان این صنعت، اجازه احداث نیروگاه‌های اختصاصی یا استفاده از گازهای فلر برای تولید برق بود. همچنین، آن‌ها پیشنهاد کردند که نیروگاه‌های تعطیل‌شده کشور با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی مجدداً راه‌اندازی شوند. بابک‌نیا با ابراز تأسف گفت که این پیشنهادها نه‌تنها پذیرفته نشد، بلکه فرصت‌های بزرگی برای حل ناترازی انرژی از دست رفت. او افزود که ماینینگ مجاز از اواسط اردیبهشت‌ماه کاملاً متوقف شده و حتی در دوره‌های بحرانی مانند جنگ ۱۲ روزه، که ادارات، دانشگاه‌ها و صنایع تعطیل بودند و اینترنت قطع شده بود، باز هم خاموشی‌ها ادامه داشت. این موضوع به‌وضوح نشان می‌دهد که ماینینگ عامل اصلی قطعی‌های برق نیست.
بابک‌نیا همچنین به همدلی فعالان این صنعت اشاره کرد و گفت که در دوران جنگ، بسیاری از ماینرهای خانگی به‌صورت داوطلبانه دستگاه‌های خود را خاموش کردند تا فشار کمتری به شبکه برق وارد شود. این اقدام نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری این صنعت در شرایط دشوار بود، اما با وجود این همکاری، همچنان سرکوب و اتهام‌زنی به ماینرها ادامه دارد.
یکی از مهم‌ترین دلایل ناترازی انرژی، به گفته بابک‌نیا، اتلاف گسترده برق در شبکه توزیع است. او توضیح داد که شبکه توزیع برق کشور سالانه حدود ۶ هزار مگاوات‌ساعت انرژی را هدر می‌دهد، مقداری که معادل تولید ۶ نیروگاه اتمی بوشهر یا مصرف کلان‌شهر تهران است. این در حالی است که کشورهای پیشرفته‌ای مانند آلمان، ژاپن و آمریکا اتلاف شبکه توزیع‌شان بین ۴ تا ۶ درصد است. حتی عربستان سعودی، با وجود گرمای شدید، تنها ۶ تا ۷ درصد اتلاف دارد. این آمار نشان می‌دهد که شبکه توزیع برق ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین عوامل هدررفت انرژی، نیازمند بازنگری و بهینه‌سازی فوری است.
فرسودگی نیروگاه‌های مقیاس بزرگ نیز از دیگر مشکلات اساسی شبکه برق کشور است. به گفته بابک‌نیا، این نیروگاه‌ها با راندمان کمتر از ۴۰ درصد کار می‌کنند، در حالی که استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است. این موضوع سال‌هاست که محل اختلاف بین وزارت نیرو و نفت بوده، اما هیچ اقدام مؤثری برای بهینه‌سازی این نیروگاه‌ها انجام نشده است. علاوه بر این، افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت‌های قانونی و غیرقانونی نیز مصرف برق را به‌طرز چشمگیری افزایش داده است. بابک‌نیا تأکید کرد که وزارت نیرو با وجود پیش‌بینی‌پذیر بودن این افزایش جمعیت، برنامه‌ریزی لازم را انجام نداده است.
بدهی ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی وزارت نیرو به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، یکی دیگر از موانع توسعه صنعت برق است. این بدهی سنگین، سرمایه‌گذاران را از ورود به این حوزه دلسرد کرده و بسیاری از آن‌ها را به کشورهای همسایه مانند امارات و عمان سوق داده است. بابک‌نیا با انتقاد از سیاست‌های وزارت نیرو گفت که این وزارتخانه در ایجاد فضای امن برای سرمایه‌گذاری، ارائه قوانین پایدار و پرداخت به‌موقع مطالبات، ناکام بوده است. این شرایط باعث شده که سرمایه‌گذاران از ورود به این “سیاه‌چاله” خودداری کنند.
حمایت‌های نادرست از تولید و واردات لوازم خانگی پرمصرف نیز به افزایش ۲۰ درصدی مصرف انرژی در کشور منجر شده است. بابک‌نیا توضیح داد که برچسب‌های انرژی برای کالاهای وارداتی و داخلی به‌گونه‌ای تنظیم شده که عملاً تولید داخلی وجود ندارد و این سیاست به‌ظاهر حمایتی، مصرف برق را بی‌رویه افزایش داده است. همچنین، غفلت ۱۵ ساله وزارت نیرو در توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، یکی دیگر از عوامل اصلی کمبود برق است. در حالی که کشورهای منطقه مانند ترکیه و امارات ظرفیت‌های عظیمی در این حوزه ایجاد کرده‌اند، ایران با تنها ۱۵۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر، به‌شدت عقب مانده است.
مسیح علوی، دبیر کارگروه استخراج رمزارز، نیز در این نشست به ادعاهای غیرواقعی درباره ماینینگ غیرمجاز پاسخ داد. او با رد ادعای وزارت نیرو مبنی بر اینکه ۵ درصد ماینینگ جهان در ایران انجام میشود، گفت که هیچ آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد. علوی افزود که برخوردهای قهری با این صنعت، نه‌تنها مشکل را حل نکرده، بلکه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به کشورهای همسایه سوق داده است. او تأکید کرد که پیش از قانونی شدن ماینینگ، سرمایه‌گذاران به دلیل زیرساخت‌های مناسب و نیروی متخصص، علاقه‌مند به فعالیت در ایران بودند، اما سیاست‌های نادرست این فرصت را از بین برد.
در پایان، بابک‌نیا هشدار داد که با پیشرفت فناوری، اتهام‌زنی‌ها به‌زودی به سمت مراکز پردازش هوش مصنوعی خواهد رفت. او تأکید کرد که به‌جای برخوردهای قهری و آمارسازی، باید با همکاری بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاری، مشکلات بنیادین شبکه برق حل شود. ماینینگ می‌توانست در شرایط تحریم، فرصتی برای توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی باشد، اما سیاست‌های نادرست این ظرفیت را هدر داد.
