توسط : رفع فیلترینگ در سایه تعلل؛ چرا دولت به مرکز ملی فضای مجازی دل بسته است؟
با وجود اصرار دولت چهاردهم بر پیگیری رفع فیلترینگ از طریق مرکز ملی فضای مجازی، این مسئله حتی در میان پنج اولویت اصلی این مرکز برای سال ۱۴۰۴ قرار ندارد. بسیاری از منتقدان معتقدند که دولت توانایی رفع فیلترینگ را دارد اما به‌جای تصمیم‌گیری مستقل، به نهادهای دیگر متکی شده است.
مرکز ملی فضای مجازی؛ اولویت‌ها و جایگاه رفع فیلترینگ
حسین دلیریان، سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی، درباره اولویت‌های این مرکز در سال ۱۴۰۴ توضیح داده است که این نهاد، تمرکز خود را بر موارد زیر قرار داده است:
✔ تحقق سند راهبردی فضای مجازی
✔ افزایش سرعت اجرای شبکه ملی اطلاعات
✔ ارتقای امنیت سایبری کشوریا
✔ بهبود حریم خصوصی کاربران
✔ افزایش تولید محتوای بومی
✔ حمایت از کسب‌وکارهای دیجیتال
اما رفع فیلترینگ در این لیست قرار ندارد، درحالی‌که بسیاری از کارشناسان و حتی برخی حامیان دولت بر این باورند که این موضوع باید اولویت اصلی باشد.
وفاق یا رفع فیلترینگ؛ کدام اولویت دارد؟
یکی از انتقاداتی که به دولت چهاردهم وارد شده، این است که مسئله فیلترینگ را به شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی واگذار کرده است. درحالی‌که بسیاری از متخصصان باور دارند رئیس‌جمهور این اختیار را دارد که به‌صورت مستقل درباره رفع فیلترینگ تصمیم‌گیری کند.
این مسئله در اظهارنظر اخیر “فاطمه مهاجرانی”، سخنگوی دولت نیز مطرح شده است. وی در آذرماه امسال اعلام کرد:
“رئیس‌جمهور اختیار رفع فیلترینگ را دارد اما می‌خواهیم وفاق کنیم نه اینکه دستور بدهیم.”
آیا سران قوا در مورد رفع فیلترینگ توافق دارند؟
“احمد معتمدی”، وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت اصلاحات، اخیراً در گفت‌وگو با پایگاه خبری سیتنا، اشاره کرده است که:
“سران قوا معتقدند که فیلترینگ باید حداقل برای برخی از سایت‌ها برداشته شود، اما زور آنها به اعضای شورای عالی فضای مجازی نمی‌رسد.”
این اظهار نظر نشان می‌دهد که با وجود تمایل برخی از مقامات ارشد برای کاهش محدودیت‌ها، نهادهای تصمیم‌گیرنده دیگر مانع از اجرایی شدن این تصمیمات هستند.
🔴 آیا دولت باید سیاست رفع فیلترینگ را با سرعت بیشتری دنبال کند؟ چرا این موضوع در اولویت‌های اصلی مرکز ملی فضای مجازی قرار ندارد؟
رفع فیلترینگ؛ چالش بین وعده‌های دولت و موانع ساختاری
با وجود تأکید دولت بر پیگیری رفع فیلترینگ از طریق شورای عالی فضای مجازی، برخی از کارشناسان و حتی حامیان دولت چهاردهم معتقدند که این مسیر غیرضروری و غیرمؤثر بوده است. “محمد مهاجری”، فعال رسانه‌ای نزدیک به دولت، از جمله افرادی است که نسبت به این رویکرد انتقاد دارد و معتقد است که رئیس‌جمهور باید مستقیماً در این زمینه اقدام کند.
وی در کانال تلگرامی خود نوشته است:
“از ابتدا نیازی به ارجاع موضوع رفع فیلترینگ به شورای عالی فضای مجازی نبود، چراکه مردم به دکتر پزشکیان رأی دادند تا طبق وعده ایشان، محدودیت‌های فضای مجازی برداشته شود. چه مصوبه رفع فیلترینگ محرمانه باشد و چه علنی، دبیر شورای عالی فضای مجازی در این مسئله، یا خود را و یا مردم را سرکار گذاشته است.”
عدم نتیجه‌بخشی اقدامات دولت در کاهش استفاده از فیلترشکن‌ها
در حالی که رئیس‌جمهور و مدیران دولت چهاردهم، از جمله وزیر ارتباطات، بارها نسبت به خطرات استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها هشدار داده‌اند، تلاش‌ها برای کاهش این پدیده نتیجه ملموسی نداشته است.
✔ بخشی از مشکل، عدم ارائه راهکار جایگزین مناسب برای کاربران است.
✔ محدودیت‌های اینترنتی، بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین را متضرر کرده و آنها را به استفاده از ابزارهای دور زدن فیلترینگ سوق داده است.
رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی؛ تنها بخش کوچکی از مصوبه شورای عالی فضای مجازی
در دی‌ماه ۱۴۰۳، شورای عالی فضای مجازی مصوبه‌ای را تصویب کرد که منجر به رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی شد. اما بر اساس گزارش “خبرگزاری مهر”، این مصوبه تنها به رفع فیلتر چند پلتفرم محدود نبوده و شامل موارد دیگری نیز هست:
✔ ایجاد اینترنت طبقاتی (دسترسی‌های متفاوت به اینترنت برای گروه‌های مختلف جامعه)
✔ احتمال گرانی اینترنت در آینده
✔ برخورد با فیلترشکن‌ها و سخت‌تر شدن دسترسی به VPNها
✔ اعطای امتیازات انحصاری به پیام‌رسان‌های داخلی
“محمدامین آقامیری”، دبیر شورای عالی فضای مجازی، در این زمینه گفته است که مصوبه مذکور جنبه عمومی ندارد و نیازی به انتشار آن نیست. این اظهار نظر، در کنار مقاومت مرکز ملی فضای مجازی برای انتشار متن این مصوبه، باعث شده شایعات درباره برنامه‌های آینده دولت در زمینه اینترنت بیشتر شود.
دولت چهاردهم در دوراهی “وفاق ملی” و “عمل به وعده‌های خود”
با توجه به این شرایط، به نظر می‌رسد که دولت در مسیر پیچیده‌ای برای حل مسئله فیلترینگ قرار گرفته است. از یک‌سو، رئیس‌جمهور و برخی مقامات دولتی بر لزوم توافق و وفاق تأکید دارند، اما از سوی دیگر، بسیاری از نهادهای مرتبط، مانع از اتخاذ تصمیمات قاطع می‌شوند.
🔴 سؤال اساسی اینجاست که آیا دولت در نهایت می‌تواند وعده‌های خود را درباره رفع فیلترینگ عملی کند؟ یا همچنان تحت تأثیر فشارهای ساختاری، این مسئله به تعویق خواهد افتاد؟
در شرایطی که کاربران اینترنت همچنان با محدودیت‌های گسترده مواجه هستند، به‌نظر می‌رسد که تصمیم‌گیری نهایی درباره فیلترینگ، بیش از آنکه به مسیرهای قانونی وابسته باشد، به اراده سیاسی و شجاعت در اجرای وعده‌های داده‌شده گره خورده است.
