توسط : تفاوت جاسوسی فیلترشکن‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی از دیدگاه کارشناسان فضای مجازی
محمد مهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد «فضای مجازی پاک»، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره نگرانی‌های مربوط به خروج اطلاعات حساس کشور از طریق شبکه‌های اجتماعی خارجی توضیح داد: «شبکه‌های اجتماعی خارجی در سطوح مختلف می‌توانند اطلاعات حیاتی و کلیدی کشور را به خارج منتقل کنند. به ویژه وقتی مدیران، نظامیان و مقامات ارشد از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند، داده‌های مهم‌شان به دست دشمن می‌رسد.»
او ادامه داد: «تهدید دیگر متوجه کاربران عادی است. هر فرد در زندگی روزمره خود اطلاعاتی را در این شبکه‌ها منتشر می‌کند که ممکن است در ظاهر ساده و بی‌اهمیت باشد، اما همین داده‌های پراکنده وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، پازل بزرگی را شکل می‌دهند که دشمن از آن برای شناخت رفتارها و حدس زدن اطلاعات حساس بهره‌برداری می‌کند.»
حبیبی همچنین به امکان سوءاستفاده شبکه‌های اجتماعی از امکانات گوشی‌های هوشمند اشاره کرد و گفت: «دسترسی این شبکه‌ها به GPS، دوربین و دیگر حسگرهای گوشی موجب می‌شود اطلاعات بیشتری جمع‌آوری شده و علیه امنیت ملی ما استفاده شود.»
مدیرعامل «فضای مجازی پاک» مفهوم «جنگ شناختی» را این‌گونه شرح داد: «امروزه جنگ فقط نظامی نیست، بلکه تهاجم شناختی علیه افکار عمومی، ایجاد تفرقه و ناامنی روانی نیز مطرح است. شبکه‌های اجتماعی دشمن رفتار و حساسیت‌های مردم ما را به خوبی تحلیل کرده و بر اساس آن عملیات روانی گسترده‌ای اجرا می‌کنند؛ مطالبی که به نفع دشمن است را تبلیغ و مطالب روشنگرانه و درست را سانسور می‌کنند.»
در خصوص نقش وی‌پی‌ان‌ها، حبیبی بیان کرد: «وی‌پی‌ان‌ها هم می‌توانند ابزار جاسوسی باشند، اما برخلاف شبکه‌های اجتماعی که حجم زیادی از داده‌ها را منتقل می‌کنند، وی‌پی‌ان‌ها تنها اطلاعاتی مثل موقعیت مکانی و زمان استفاده شما را ارسال می‌کنند و نمی‌توانند کل داده‌های گوشی را به راحتی منتقل کنند چون حجم ترافیک قابل توجهی ایجاد می‌شود که قابل ردیابی است.»
او در مورد قوانین بین‌المللی تاکید کرد: «در دنیا قوانینی مانند GDPR اروپا برای حفاظت از داده‌ها وجود دارد، ولی متأسفانه قانون جامع و یکپارچه جهانی در این زمینه نداریم. در ایران هم باوجود اشاره به اهمیت این موضوع در برنامه هفتم توسعه، قانون مشخص و قوی برای حفاظت داده‌های شخصی هنوز به شکل کامل وجود ندارد.»
حبیبی دو راهبرد مهم برای حفاظت از داده‌ها را چنین بیان کرد: «اول توسعه و ارائه سرویس‌های داخلی با کیفیت بالا که مردم به سمت استفاده از خدمات خارجی نروند و دوم ایجاد فشارهای اقتصادی و سیاسی بر شرکت‌های فناوری خارجی که قوانین کشور ما را رعایت نکنند، همانند اقدامی که ترکیه در برابر اینستاگرام انجام داد.»
وی درباره اثر فیلترینگ گفت: «اگر فیلترینگ همراه با توسعه سرویس‌های داخلی و تأمین نیازهای مردم باشد، می‌تواند مؤثر واقع شود. آمارها نشان می‌دهد پس از فیلتر شدن واتس‌اپ، میزان استفاده از آن به طور قابل توجهی کاهش یافته است.»
حبیبی در پایان با تأکید بر اهمیت رسانه‌های مسئول و حرفه‌ای اظهار داشت: «مدیریت فضای مجازی نباید به بازی سیاسی تبدیل شود. حفظ امنیت اطلاعات و آرامش فکری مردم اهمیت حیاتی دارد و رسانه‌ها باید با مسئولیت و تقوا در این مسیر گام بردارند.»
او همچنین افزود: «حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی فناوری کشور ضروری است و هرگونه آسیب به این حوزه می‌تواند پیامدهای جدی و بلندمدتی برای امنیت ملی داشته باشد.»
