توسط : ادعای جنجالی گاردین: نقش سرورهای مایکروسافت آژور در نظارت گسترده بر فلسطینیان
وب‌سایت گاردین در گزارشی جنجالی مدعی شده است که ارتش اسرائیل از سال ۲۰۲۲ با استفاده از سرورهای ابری مایکروسافت آژور، میلیون‌ها تماس تلفنی ساکنان غزه و کرانه باختری را ضبط و ذخیره کرده و از این داده‌ها برای برنامه‌ریزی حملات هوایی و عملیات‌های نظامی استفاده کرده است. این ادعاها، که با همکاری نشریات +972 Magazine و Local Call منتشر شده، سؤالات جدی درباره نقش شرکت‌های فناوری در درگیری‌های ژئوپلیتیکی و مسائل اخلاقی مرتبط با آن‌ها مطرح می‌کند. در این مقاله، جزئیات این گزارش، پاسخ مایکروسافت و پیامدهای آن را بررسی می‌کنیم.
جزئیات ادعای گاردین
بر اساس گزارش گاردین، یگان ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل، که معادل سازمان امنیت ملی آمریکا (NSA) توصیف میشود، از سال ۲۰۲۲ سیستمی نظارتی را راه‌اندازی کرده که قادر به ضبط و ذخیره «یک میلیون تماس در ساعت» از ساکنان غزه و کرانه باختری است. این سیستم، که از ظرفیت ذخیره‌سازی عظیم مایکروسافت آژور بهره می‌برد، امکان آرشیو کردن حجم گسترده‌ای از مکالمات تلفنی را فراهم کرده است. داده‌ها عمدتاً در مراکز داده مایکروسافت در هلند و ایرلند ذخیره شده‌اند و تا ژوئیه ۲۰۲۵، حدود ۱۱,۵۰۰ ترابایت (معادل ۲۰۰ میلیون ساعت صوت) روی این سرورها بارگذاری شده است.
گاردین ادعا می‌کند که این پروژه پس از دیدار یوسی ساریل، رئیس وقت یگان ۸۲۰۰، با ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، در اواخر سال ۲۰۲۱ در سیاتل شکل گرفت. در این دیدار، ساریل از نادلا برای ایجاد یک فضای اختصاصی و ایزوله در آژور برای ذخیره داده‌های اطلاعاتی یگان ۸۲۰۰ حمایت گرفت. این فضا با همکاری مهندسان مایکروسافت و یگان ۸۲۰۰ طراحی شد و از لایه‌های امنیتی پیشرفته‌ای برخوردار است که مطابق با نیازهای این یگان تنظیم شده‌اند.
منابع یگان ۸۲۰۰ به گاردین گفته‌اند که اطلاعات ذخیره‌شده در آژور برای شناسایی اهداف بمباران در غزه و همچنین بازداشت و فشار بر افراد در کرانه باختری استفاده شده است. یکی از منابع ادعا کرده که این سیستم به‌عنوان ابزاری برای «یافتن بهانه» برای بازداشت یا حتی توجیه قتل افراد در نبود دلایل کافی عمل کرده است. این داده‌ها به‌ویژه در جریان عملیات نظامی اسرائیل در غزه، که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس آغاز شد و تاکنون به کشته شدن بیش از ۶۰,۰۰۰ نفر، عمدتاً غیرنظامی، منجر شده، نقش مهمی ایفا کرده‌اند.
پاسخ مایکروسافت و واکنش‌ها
مایکروسافت در واکنش به این گزارش‌ها اعلام کرده که هیچ اطلاعی از ماهیت داده‌های ذخیره‌شده توسط یگان ۸۲۰۰ روی سرورهای آژور نداشته و ادعا می‌کند که این شرکت از نظارت بر غیرنظامیان یا جمع‌آوری مکالمات تلفنی آن‌ها آگاه نبوده است. مایکروسافت همچنین تأکید کرده که پس از گزارش‌های اولیه در ژانویه ۲۰۲۵، بررسی داخلی و خارجی انجام داده و «تاکنون هیچ شواهدی» مبنی بر استفاده از آژور یا ابزارهای هوش مصنوعی این شرکت برای هدف‌گیری یا آسیب به غیرنظامیان در غزه پیدا نکرده است. این شرکت مدعی است که همکاری‌اش با وزارت دفاع اسرائیل (IMOD) در چارچوب قراردادهای تجاری استاندارد بوده و فناوری‌هایش تنها برای اهداف سایبری و دفاعی استفاده شده‌اند.
با این حال، گزارش گاردین و منابع یگان ۸۲۰۰ روایتی متفاوت ارائه می‌دهند. آن‌ها ادعا می‌کنند که داده‌های ذخیره‌شده در آژور مستقیماً در برنامه‌ریزی حملات هوایی و عملیات‌های نظامی استفاده شده‌اند. این تناقض باعث افزایش فشارها بر مایکروسافت شده است. گروهی از کارکنان این شرکت کمپین No Azure for Apartheid را راه‌اندازی کرده‌اند و خواستار قطع کامل قراردادهای آژور با ارتش اسرائیل، افشای تمام روابط با این کشور و حمایت از آزادی بیان کارکنان شده‌اند. در ماه می ۲۰۲۵، یکی از کارکنان مایکروسافت در جریان سخنرانی ساتیا نادلا با فریاد «چگونه جنایات جنگی اسرائیل با آژور پشتیبانی میشود؟» اعتراض خود را نشان داد. همچنین، در اکتبر ۲۰۲۴، دو کارمند به دلیل برگزاری مراسم یادبود برای فلسطینیان در مقر مایکروسافت اخراج شدند.
پیامدهای اخلاقی و قانونی
این گزارش سؤالات جدی درباره مسئولیت شرکت‌های فناوری در درگیری‌های ژئوپلیتیکی مطرح می‌کند. استفاده از زیرساخت‌های ابری برای نظارت گسترده بر یک جمعیت، به‌ویژه بدون رضایت آن‌ها، نگرانی‌های عمیقی در مورد حریم خصوصی و حقوق بشر ایجاد کرده است. منتقدان معتقدند که این سیستم، که مکالمات غیرنظامیان را به‌صورت انبوه جمع‌آوری می‌کند، می‌تواند به نقض حقوق اولیه منجر شود و به ابزاری برای پروفایل‌سازی، بازداشت‌های خودسرانه و حتی توجیه اقدامات خشونت‌آمیز تبدیل شود.
علاوه بر این، ذخیره داده‌ها در مراکز داده مایکروسافت در اروپا، به‌ویژه هلند و ایرلند، سؤالاتی درباره انطباق با قوانین حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا (مانند GDPR) ایجاد کرده است. اگرچه مایکروسافت ادعا می‌کند که این داده‌ها در بخش‌های ایزوله ذخیره شده‌اند، اما فقدان شفافیت درباره ماهیت داده‌ها و نحوه استفاده از آن‌ها، انتقادات را تشدید کرده است.
زمینه و انتقادات گسترده‌تر
اسرائیل به دلیل کنترل کامل زیرساخت‌های مخابراتی در غزه و کرانه باختری، توانایی رهگیری مکالمات تلفنی را داشته است، اما سیستم جدید مبتنی بر آژور امکان ذخیره و تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها را فراهم کرده که پیش‌تر با سرورهای نظامی امکان‌پذیر نبود. این سیستم، که از سال ۲۰۲۲ عملیاتی شده، به‌ویژه پس از تشدید درگیری‌ها در غزه در سال ۲۰۲۳، به ابزاری کلیدی برای عملیات اطلاعاتی تبدیل شده است.
این گزارش در حالی منتشر شده که مایکروسافت و دیگر غول‌های فناوری مانند آمازون و گوگل نیز به دلیل ارائه خدمات ابری و هوش مصنوعی به ارتش اسرائیل تحت فشار هستند. گروه‌های حقوق بشری و فعالان دیجیتال هشدار داده‌اند که استفاده از فناوری‌های پیشرفته در مناطق درگیری می‌تواند به نقض حقوق بشر و افزایش تلفات غیرنظامی منجر شود.
ادعای گاردین درباره استفاده از سرورهای مایکروسافت آژور برای ذخیره میلیون‌ها تماس تلفنی فلسطینیان و نقش آن‌ها در عملیات نظامی اسرائیل، بحث‌های داغی درباره مسئولیت‌پذیری شرکت‌های فناوری به راه انداخته است. در حالی که مایکروسافت هرگونه آگاهی از نظارت بر غیرنظامیان را رد می‌کند، شواهد ارائه‌شده توسط گاردین و منابع یگان ۸۲۰۰ نشان‌دهنده عمق همکاری این شرکت با ارتش اسرائیل است. این موضوع نه تنها سؤالاتی درباره حریم خصوصی و اخلاق فناوری مطرح می‌کند، بلکه فشار بر مایکروسافت برای شفافیت بیشتر و بازنگری در قراردادهایش با نهادهای نظامی را افزایش داده است.
